Alkaloidy opium:
1) fenantrenowi: morfina, kodeina (to narkotyki)
2) izochinolinowe: papaweryna (to trucizny protoplazmatyczne, działające miolitycznie i spazmolitycznie)
Morfina (poch. fenantrenu) - alkaloid występujący w opium (stężonym soku mlecznym otrzymywanym z niedojrzałych makówek maku lekarskiego Papaver somniferum)
Nazwy potoczne: Morfeusz, Brązowa heroina, Siostra, Dreamer, Maja, Majka, Miss Emma, Monkey
Postać: biały proszek lub krystaliczne igiełki
Rozpuszczalność: w wodzie słaba, stosowana jako siarczan rozpuszczalny w wodzie
Zastosowanie: lek narkotyczny o silnym działaniu przeciwbólowym
Dawki: śmiertelna: 100-200 mg (u ludzi nieuzależnionych: doustna: 200-400 mg, podskórna: 100-200 mg);
w przypadku ludzi uzależnionych może być tolerowana dawka 2-3 g/dobę
Odtrutka: Narcan (Nalokson)
Drogi wchłaniania: pokarmowa, pozajelitowa
Zastosowanie morfiny:
a) przeciwbólowe: dusznica bolesna, zawał mięśnia sercowego, bóle spowodowane nowotworami, ciężkie urazy, zmiażdżenia, postrzały, oparzenia (zapobieganie wystąpieniu wstrząsu pourazowego)
b) przygotowanie farmakologiczne chorego do znieczulania ogólnego (skrócenie okresu podniecenia i ułatwienie pełnej narkozy chirurgicznej)
c) do zmniejszenia wrażliwości ośrodka oddechowego w dusznicy bolesnej
Działanie morfiny:
a) kora mózgu - hamowanie układu nerwowego, kora mózgu staje się niewrażliwa na dochodzące z obwodu impulsy bólowe; morfina usuwa uczucie głodu i zmęczenia oraz pamięć i świadomość przykrych przeżyć psychicznych (rozpacz, smutek, strach) - powstaje wtedy stan błogości (euforii). Bardzo duże dawki powodują głęboki sen narkotyczny z zaburzeniami czynności ośrodków autonomicznych
b) ośrodki autonomiczne - zmniejszenie wrażliwości ośrodka oddechowego (zwolnienie oddychania), hamowanie czynności ośrodka kaszlu (działanie przeciwkaszlowe) i ośrodka naczynioruchowego (rozszerzenie naczyń skórnych i obniżenie ciśnienia krwi), pobudzenie ośrodka wymiotnego
c) przewód pokarmowy - zahamowanie wydzielania gruczołów trawiennych, hamowanie perystaltyki co prowadzi do wzmożenia napięcia ścian jelit i silnego skurczu zwieraczy (długotrwałe zaparcia), wzmaganie napięcia zwieracza pęcherza moczowego, pęcherzyka żółciowego i innych narządów zbudowanych z mięśni gładkich
Objawy zatrucia:
a) ostrego: zwężenie źrenic („szpilkowate źrenice”), skóra zimna, blada lub sina, tętno wolne, niskie ciśnienie, oddechy płytkie, nieregularne z okresami bezdechu, suchość w jamie ustnej, nudności i wymioty, saaca (możliwość odczynów uczuleniowych, świąd), sen narkotyczny, śmierć z powodu porażenia ośrodcz oddechowego
ratowanie: - Nalokson (antagonista morfiny w stosunku do ośrodka oddechowego)
- sztuczne oddychanie mieszaniną O2 i CO2
- płukanie żołądka
- podawanie węgla aktywnego i środków przeczyszczających
b) przewlekłego (narkomania morfinowa, morfmizm) - głód morfinowy już po 7-10 dniach ęaimmmm morfiny: szkliste oczy, zwężenie źrenic („szpilkowate źrenice”), brak apetytu, „gęsia skórka”, skon sck blada i cienka, zimne i gorące poty, nudności i wymioty, uporczywe zaparcia, przewlekły nsw ftta* śluzowej przewodu pokarmowego, zmniejszenie wydzielania soków trawiennych, znaczne
niemoc płciowa u mężczyzn, bezpłodność u kobiet, zmniejszenie odporności na choroby aribmK, wypadanie włosów, zaburzenia psychiatryczne, zmiany charakterologiczne (zanik etyki, m moralnych)