skanuj0014 (85)

Czynności eksploracyjne zależą od pewnych cech działającego podmiotu ( płeć, doświadczenie w eksplorowaniu obiektów, poziom lęku, nieśmiałość), a % własności samego obiektu (nowość, złożoność). Ponadto obserwuje się zjjl różnice indywidualne w eksplorowaniu przedmiotów przez dzieci, uwarunk<i{| zarówno motywacją dziecka jak i kontekstem społecznym. W badaniach nad e] racją przyjmuje się takie jej wskaźniki jak: czas zajmowania się obiektem, li| podejść do przedmiotu, liczbę i różnorodność czynności badawczych, zadał# pytań, stawianie hipotez. Eksperymentalne badania J. Kaisera (1969) wykazała eksploracja dziecka może być skierowana bądź to na obiekty fizyczne, tają osoby, zależnie od częstości ich występowania w otoczeniu dziecka. I tak, J w 9.-12. miesiącu życia wychowywane w środowisku ubogim w bodźce spojjl| (dom dziecka) przejawiały wzmożoną, w porównaniu z dziećmi ze środowisk d# malnym nasyceniu tymi bodźcami (rodzina), aktywność skierowaną na osoby, czas gdy te drugie zajmowały się aktywnie badaniem przedmiotów. J. Bowlby (197j wskazuje, że dobre relacje emocjonalne między dzieckiem a jego opiekunami sg wią podstawę badawczej aktywności małego dziecka. Ważny jest sposób kont wania się matki z dzieckiem w odniesieniu do przedmiotów: dzieci matek, które | ciej stosują różne strategie skupiające uwagę dziecka na obiektach i zdarzei w otoczeniu, odznaczają się większą kompetencją eksploracyjną (Belsky, G Most, 1980). W skupianiu uwagi małego dziecka na przedmiocie większą rolę oi wają stosowane przez matkę strategie fizyczne (wskazywanie, postukiwanie, Ig wanie ręką dziecka) niż werbalne, które są odpowiednie dla starszych daj Jednakże matki mają tendencję do używania w stosunku do wszystkich dzieci Sj gii werbalnych, które są dla matek mniej absorbujące.

Badania eksperymentalne (Belsky, Goode, Most, 1980) wykazały, że dzl matek stosujących rozmaite strategie zachęcające dziecko do zajmowania się pT miotami wykazywały większą inicjatywę i zaangażowanie w aktywność badav| przemieszczały przedmioty, wykrywały ich własności funkcjonalne, przemiana wały je w zabawie częściej niż ich rówieśnicy z grupy kontrolnej, u których di wowano momenty braku skupienia uwagi i jedynie prostą manipulację na jj® miotach. Na początku 2. r.ż. dziecko staje się coraz bardziej kompetentne ekśj| cyjnie. Po 2. r.ż. coraz większą rolę odgrywa badanie za pomocą słów. Z wilg zmniejsza się liczba niespecyficznych czynności manipulacyjnych, a rośnie Isa czynności manipulacyjnych specyficznych (Susułowska, 1960). W następnym# sie rozwojowym (średnie dzieciństwo) można wyróżnić dzieci o różnym poJl eksploratywności, który jest funkcją uczenia się i adaptacji w otoczeniu. P# dorosłego wyzwala i pobudza tendencje do eksplorowania u dzieci o niskiej eksjg ratywności, podczas gdy na dzieci o wysokim poziomie eksploratywności wfjj rozpraszająco. Takie zachowania dzieci przejawiają niezależnie od syta (Henderson, 1984). W wieku przedszkolnym spontaniczne czynności badaa przeważają nad ukierunkowanymi przez dorosłego. Eksplorowanie w postaciist wiania hipotez występuje pod koniec wieku przedszkolnego (Kielar, 1989)

Dzięki eksploracji otoczenia i intensywnym kontaktom z osobami dorosłj dziecko nie tylko zdobywa wiele informacji o świecie, ale aktywnie buduje swa

60