26510

—    Zdolność do czynności prawnych - zależała od wieku (pełnoletniość). stanu psychicznego (ubezwłasnowolnienie lub poddanie pod kuratelę), płci (w/w), trybu życia (np. marnotrawstwo i pijaństwo).

Osoby prawne,

—    Niechętny stosunek do osób prawnych - krępowanie wolności jednostki (zasada indywidualizmu), obawa władz przed zrzeszeniami i organizacjami politycznymi (ustawa z 1971 r. Le Chapellier - zakaz koalicji robotników)

-    Argumenty w doktrynie:

*    teoria fikcji prawnej (Savigny) - wszelkie zbiorowości uznane za twory sztuczne, nie posiadające bytu realnego, a uznawane za podmioty prawa tylko na mocy fikcji. Popularna w początkowej fazie kapitalizmu.

*    teoria interesu (Ihering) - pojęcie prawa podmiotowego jako chronionego prawem interesu związane tylko z osobami fizycznymi, a nie z prawnymi (bo to wytwór techniki prawniczej). Popularna w czasach obrony przed monopolizacją.

—    W pierwszych kodyfikacja brak większych wzmianek o osobach prawnych. W BGB jest ich dużo (69 art.) -» kwestia sporna między przedstawicielami 2 odłamów szkoły historycznej:

*    romanistami - teoria .fikcji;

*    germanistami - teorie przeciwne, uznanie bytu osoby prawnej -» teoria organiczna - oparta na średniowiecznej idei podporządkowania jednostki różnego typu ciałom zbiorowym i skłonności do ich personifikacji (sensualizm), przyrównującą osobę prawną do żywego organizmu ludzkiego, obdarzonego wolą, rozumem, organami, zdolnością do działań prawnych -» szerokie rozpowszechnienie tej teorii.

-    Z czasem powstają też stowarzyszenia i zakłady o celach niezarobkowych (politycznym, religijnym, kulturalnym, filantropijnym itp.) -♦ w efekcie walki o wolność zrzeszania się.

-    Podziały osób prawnych:

*    kryterium - charakter prawny - osoby prawne prawa prywatnego oraz osoby prawne prawa publicznego

*    kryterium - konstrukcja danej zbiorowości - korporacje (stowarzyszenia funkcjonujące jako zbiorowość osób będących członkami osoby prawnej i realizujących wspólne im cele) oraz fundacje (zakłady, których podstawą był substrat majątkowy przeznaczony na określone cele) -» z prawa rzymskiego.

*    kryterium - cel - osoby prawne o charakterze majątkowym i o charakterze niezarobkowym (altmistyczne).

-    Powstanie osoby prawnej prawa prywatnego:

*    system koncesyjny - uzależnione od pozwolenia władz. Wcześniejszy. Min. dla fundacji.

*    system normatywny - po wypełnieniu wszystkich prawnych wymogów przez sam wpis do rejestru.

-    We Francji przez cały XIX w. jako przywilej nadanie osobowości prawnej, a organizacje robotnicze zakazane po Komunie Paryskiej. Lata 80'te XIX w. stopniowe przechodzenie od systemu koncesji do ustawowej reglamentacji. Dopiero w 1901 r. ustawa Waldeck-Rousseau - swoboda stowarzyszeń.

-    BGB - tendencja do utrzymania ingerencji państwa, min. prawo dot. nabywania osobowości prawnej w kompetencjach ustawodawstwa krajowego, oraz system koncesyjny dla stowarzyszeń w celach gospodarczych. Stowarzyszenia np. naukowe, dobroczynne (cele „idealne") przez wpis do rejestru, ale z kontrolą tego wniosku przez sąd administracyjny