skanuj0018 (174)

WALORY KULTUROWE OBSZARÓW WIEJSKICH W POLSCE 137

•    dwór w Tołoczkach Małych (gm. Kuźnica) z 1876 r.,

•    modrzewiowy dworek w Łośnej Małej (gm. Kuźnica) z XVIII w.,

•    dwór w Lebiedzinie (gm. Sokółka) z 1894 r.,

•    dwór w Górce (gm. Krynki) z 1890 r.,

•    dwór w Pisarzowicach (gm. Szudziałowo) z ok. 1850 r.

Z kolei w Pawłowiczach (gm. Kuźnica) znajduje się zespół pałacowy Wołło-wiczów z 1610 r., który jest najstarszą rezydencją na Białostocczyźnie i jedyną na tym terenie z zachowanymi elementami architektury renesansu (Rąkow-ski 1999).

Wartym podkreślenia jest fakt, iż w powiecie sokolskim zachowały się cenne układy przestrzenne miejscowości, z zachowaną zabudową wiejską lub małomiasteczkową, np. Janów - układ przestrzenny z XVIII/XIX w., Kuźnica

-    XVII w., Sidra - XVI-XVIII w. Niewątpliwie jednak unikatowy w skali kraju jest barokowy układ urbanistyczny Krynek¹⁰, miejscowości, która w XIX w. była ważnym ośrodkiem przemysłu włókienniczego i garbarskiego. „Plan Krynek przypomina gwiazdę, z naroży sześciobocznego rynku, dziś zamienionego w park, wybiega promieniście dwanaście prostych ulic, powiązanych ze sobą siecią przecznic i wąskich zaułków” (Rakowski 1999, 215).

Na obszarach wiejskich powiatu sokolskiego funkcjonują trzy obiekty muzealne:

•    Izba Regionalna w Janowszczyźnie (gm. Sokółka),

•    Izba Tkactwa Dwuosnowowego w Janowie,

•    „Uroczysko Kamienica” w Kamienicy (gm. Janów) - prezentujący prywatny zbiór etnograficzny.

Oba powiaty znane są z wyrobów rękodzieła ludowego. Ziemia Gorlicka, a zwłaszcza gmina Bobowa słynie z koronek klockowych, zaś Sokólszczyzna

-    z tkanin dwuosnowowych. Są to niejako „wizytówki” rękodzielnicze tych powiatów. W pracowniach rękodzielniczych (powiat gorlicki - 2, powiat sokolski

-    9) oraz w Galerii Koronki Klockowej w Bobowej i Izbie Tkactwa Dwuosnowowego w Janowie można prześledzić proces powstawania tych wyrobów - nota bene znanych nie tylko na rynku polskim, ale i zagranicą - a także istnieje możliwość ich zakupu.

¹⁰ W 1569 r. Krynki otrzymały prawa miejskie magdeburskie, zaś w 1950 r. - utraciły prawa miejskie (Darmochwał 2003).