skanuj0021 (213)

ków pracy i wyznaczenia innych wartości naprężeń dopuszczalnych (mniejszych lub większych niż podane w wymienionych tablicach), zgodnie z zaleceniami literatury technicznej. W tych przypadkach odpowiednie wartości naprężeń dopuszczalnych będą osobno podane w poszczególnych rozdziałach.

Dopuszczalne naciski powierzchniowe. Ustalanie wartości nacisków dopuszczalnych k₀ stanowi odrębne zagadnienie, ponieważ decydujący wpływ mają tu inne czynniki (głównie warunki pracy), a nie tylko cechy wytrzymałościowe współpracujących materiałów. W połączeniach spoczynkowych najczęściej przyjmuje się k₀ = 0,8 k_c oraz k_oj = 0,8 k_cj — zawsze dla materiału o mniejszej wytrzymałości (bardziej miękkiego) spośród współpracujących materiałów. W większości przypadków wartości nacisków dopuszczalnych są podane przy omawianiu obliczeń poszczególnych części maszyn.

PRZYKŁAD 1.1. Wyznaczyć wartość naprężeń dopuszczalnych dla stali 45 w stanie normalizowanym, jeżeli części wykonane z wymienionego gatunku stali będą pracowały przy obciążeniach rozciągająco-ściskąjących.

Rozwiązanie

Wytrzymałość na zmęczenie przyjmujemy na podstawie zaleceń podanych w tabl. 1.3.

Z_re — (0,28 -r- 0,4) R_m

Wg PN-93/H-84019 (tabl. 1.4) R_m = 600 MPa, zatem Z_rcmin = 0,28 R_m = 0,28 • 600 - 168 MPa = 0,4 R_m = 0,4 • 600 = 240 MPa

Wg tabl. 1.2 współczynnik bezpieczeństwa x_z przyjmuje się w granicach: x_z = 3,5 4, stąd

k_rcmin =    = — = 42 MPa

4

240

15

68,6 MPa.

Wartość naprężeń dopuszczalnych możemy więc przyjmować w granicach: k_rc = 42-^68,6 MPa, w zależności od przewidywanych warunków pracy części maszynowych, wymaganego bezpieczeństwa konstrukcji itp.

1.5. Wytrzymałość zmęczeniowo-kształtowa

Podany w p. 1.4 sposób określania naprężeń dopuszczalnych przy obciążeniach zmiennych jest stosowany w obliczeniach o zmniejszonej dokładności, np. w obliczeniach wstępnych, przy mniej dokładnej znajomości wielkości obciążeń itp.

Gdy zależy nam na możliwie dokładnym określeniu wartości naprężeń dopuszczalnych (np. w celu zmniejszenia wymiarów elementu przy zachowa-

22