skanuj0026 (173)

Wartość oc_k zawiera się najczęściej w granicach 1-^3, w zależności od ilorazu promienia p na dnie karbu i mniejszego (r = d/2) wymiaru przy karbie oraz od ilorazu większego (R = D/2) i mniejszego (r) wymiaru przy karbie.

Materiały konstrukcyjne wykazują różną podatność na działanie karbu. Właściwość tę uwzględnia się w postaci współczynnika wrażliwości materiału na działanie karbu rj_k, zawartego w granicach 0-^1. Dla materiałów niewrażliwych na działanie karbu (np. dla żeliwa szarego) rj_k = 0; dla stali niestopowych (węglowych) — r}_k = 0,4 -4-0,9, przy czym mniejsze wartości rj_k odnoszą się do stali o mniejszej wytrzymałości R_m. Najbardziej wrażliwe na działanie karbu jest szkło (t]_k = 1). Wpływ działania karbu na wytrzymałość zmęczeniową określa się ogólnie w postaci współczynnika karbu (l_k

k =l+ifc(ot¹-l)    (110)

Na wytrzymałość zmęczeniową wpływa również stan powierzchni, a w przypadku obróbki skrawaniem — chropowatość powierzchni, gdyż ślady po obróbce tworzą tzw. mikrokarby. Wpływ ten uwzględnia się w postaci współczynnika stanu powierzchni fi_p. Dla powierzchni polerowanych przyjmuje się (3_p = 1, dla powierzchni dokładnie toczonych — 1,05 = 1,2, zaś dla powierzchni blach i prętów walcowanych (nie obrabianych) wartość fl_p dochodzi do 3. Stosując różne sposoby ulepszania powierzchniowego, np. obróbkę cieplną i cieplno-chemiczną, umocnienie (zgniot) itp. można uzyskać poprawienie stanu powierzchni, wpływające na zmniejszenie współczynnika fi_p do wartości nawet poniżej jedności.

Wpływ działania karbu i mikrokarbów uzwględnia się łącznie w postaci współczynnika spiętrzenia naprężeń

£ = A+/V-i    (^UI)

Współczynnik wielkości przedmiotu e charakteryzuje zmianę wytrzymałości zmęczeniowej w zależności od wymiarów elementu

gdzie:

Z_d — wytrzymałość zmęczeniowa próbki (elementu) o danej średnicy d,

Z — wytrzymałość zmęczeniowa dla podobnej próbki o średnicy wzorcowej (7 -f-10 mm).

Wartość współczynnika e wynosi 0,5 -=-1, przy czym dla większych wymiarów części wartość s jest mniejsza. Oznacza to, że ze wzrostem wymiarów części ich wytrzymałość zmęczeniowa obniża się.

Wartości współczynników: oc_k, rj_k, fi_p i e przyjmuje się z wykresów lub tablic, podanych w literaturze technicznej traktującej o zmęczeniu materiałów¹).

27

1

Niektóre tablice oraz przykłady obliczeń podane są w Zbiorze zadań z części maszyn A. Rutkowskiego i A. Stępniewskiej, WSiP.