skanuj0029 (75)

250    Księga czwarta    I V|jH

i tutaj wiedza nasza idzie za naturą naszych idei. Jeśli 1 idee, których zgodność albo niezgodność postrz<® gamy, są oderwane, to wiedza nasza jest po wszech®, 1 Albowiem cokolwiek jest nam wiadome o taldail ideach ogólnych, to stosuje się także do każdej rzeczy! poszczególnej, w której można znaleźć tę esencję® to znaczy tę ideę oderwaną; i to, co wiemy o takic^B ideach, pozostaje prawdziwe trwale i zawsze. Wobec® tego 'wszelkiej wiedzy ogólnej musimy szukać i znaj<* j dować wyłącznie w naszym umyśle; dóchodzinw® zaś do niej jedynie badając własne swe idee. Prawdy* j które odnoszą się do esencji rzeczy (tó znaczy}* do® idei oderwanych), są wieczne i można je zdobyć® tylko przez rozważenie tej esencji, tak samo jak I istnienie rzeczy można stwierdzić tylko na podstawie 9 doświadczenia. Lecz że mam o tym więcej powi^H dzieć w rozdziałach traktujących o wiedzy ogólnej® i realnej, więc powyższe uwagi o powszechność® naszej wiedzy w Ogóle mogą tu wystarczyć.

ROZDZIAŁ IV O realności wiedzy

Zarzut: wie- § i. Niewątpliwie mój czytelnik może skłaniać® MacTZie™ ^siS Stopniowo ku myśli, że przez cały czas® być tytko wo- wznoszę tylko zamki na lodzie, a nawet może być® gotów powiedzieć mi: „Na co się zdadzą te wszystkie® zabiegi? Poznanie, powiadasz, jest tylko postrzeże-® niem zgodności albo niezgodności własnych naszych® idei; któż jednak wie, czym te idee być mogą?® Gzy jest coś równie nieobliczalnego jak wyobrażenia ® powstające w mózgu ludzkim? Gdzie jest głowa.®

B. której nie byłoby jakiejś chimery? Albo, jeśli pfl(i się człowiek trzeźwy i mądry, jakaż — w myśl pych reguł — będzie różnica między jego wiedzą ■ wiedzą najbardziej dziwacznego fantasty? Obaj ■U\|i| swe idee i postrzegają ich wzajemną zgodność lub niezgodność. Jeśli jest pomiędzy nimi jakaś Panica, przewaga będzie po stronie tego, który Hft gorącą głowę, jako że ten ma więcej idei i bardziej lywych, tak więc — w myśl twoich reguł — on będzie tym, który wie więcej. Jeśli istotnie cała wiedza |u ilcga jedynie na postrzeżeniu zgodności lub nie-■godności własnych naszych idei, to wizje entuzjasty k firisłc wnioski człowieka trzeźwego będą równie |>nwnc. Test obojętne, jakie sa rzeczy; byle tylko fel to wiek ustalał zgodność własnych swych urojeń Blgodnie z tym sie wypowiadał, wszystko jest 111 ttwclżiwe. wszystko jest pewne—Hałdę zamki zawieszone w powietrzu są równie mocnymi warów-ii In u ii prawdy, jak dowody Euklidesa. Że harpia lllg jest centaurem, to w tym ujęciu rzeczy jest I ii i/.i laniem tak samo pewnym i równie prawdzi-Wym jak to, że trójkąt nie jest kołem.

Al# jaki pożytek z całej tej subtelnej wiedzy K urojeniach Judzi może mieć ten, kto bada świat ftArrzywisty? (Obojętną jest rzeczą, jakie są ludzkie Urojenia; cenne jest wyłącznie poznanie tego, co rpnliie. Tym, cojedynie nadaje wartość naszym rózu-jpdwitniom, a wiedzę jednego człowieka wynosi nad ■lilię innego, jest tó, że jej przedmiotem są rzeczy, i i! li juk istnieją realnie, nie zaś jakieś sny i fantazje!.

Na to odpowiadam: gdyby wiedza o naszych Odpowiedź lilnuli na nich się kończyła i nie sięgała poza nie,

1‘limTiiż naszą intencja poznawcza sięga dalej, to < iw«i