skanuj0070 (29)

436 Część III,2: Myśl o sztuce w Italii Ouattrocenta

dającą połowie długości, a gdy zechcesz zrobić strop płaski, podzielisz szerokość na cztery części i na wysokość przyjmiesz jedną i trzy czwarte szerokości. Przy długóści równej pięciu szerokościom wysokość zrobisz taką jak przy długości równej czterem szerokościom, z dodaniem jednej szóstej tej wysokości; w wypadku, gdy będzie równa sześciu szerokościom, zrobisz tak jak poprzednio, ale zamiast dodać szóstą część dodasz piątą. Przy bokach równych przyjmiesz taką wysokość jak w wypadku, gdy długość równa jest trzem szerokościom, jeśli stosujesz sklepienie. Przy stropie płaskim wysokość jego nie powinna przekraczać szerokości, przeciwnie, przy nieco większych pomieszczeniach można je obniżyć tak dalece, że szerokość przekroczy wysokość o jedną czwartą. Tam, gdzie długość przewyższy szerokość o jedną dziewiątą, tam i wysokość powinna być większa od szerokości o jedną dziewiątą, ale tylko w wypadku zastosowania stropów płaskich. Jeśli długość wyniesie jedną i jedną trzecią szerokości, wysokość tam, gdzie będą stropy, powinna wynosić jedną i jedną szóstą szerokości, tam zaś, gdzie chcesz zrobić sklepienia, wysokość ma być równa szerokości, z dodaniem szóstej części długości. Jeśli do długości dodamy półtorej szerokości, to przy stropach wysokość powinna wynosić jedną i jedną szóstą szerokości, a przy sklepieniach powinna być równa całej szerokości, z dodaniem siódmej części dłuższego boku. Jeśli wreszcie obrys będzie się składał z takich linii, że długość będzie siedem, a szerokość pięć albo szerokość trzy, a długość pięć lub podobnie, zależnie jak tego będą wymagały warunki miejsca, różnorodność pomysłów oraz rodzaj ozdób, dodasz razem długość tych linii i połowę sumy przyjmiesz za wysokość.

Nie chcę też pominąć i tego, że długość atrium nigdzie nie powinna przekraczać podwójnej szerokości. Pokoje nigdy nie mogą być tak długie, żeby ich szerokość była mniejsza niż trzecia część długości. Przy portykach długość powinna się równać trzem albo czterem szerokościom, nie powinna jednak przekraczać sześciu szerokości. W ścianach należy zostawić otwory na okna i drzwi. Jeżeli okno wypadnie zrobić w tej ścianie, która stanowi szerokość i z natu-ry swojej jest 'krótsza niż długość, wówczas nie można tam robić więcej niż jedno okno, i to w sposób następujący: albo będzie ono miało wysokość większą od szerokości, albo przeciwnie, szerokość większą niż wysokość; taki rodzaj okna nazywa się oknem leżącym. Jeśli szerokość będzie taka jak w drzwiach lub nieco mniejsza, wówczas próżnię otworu zrobisz na szerokość nie większą niż trzecia i nie mniejszą niż czwarta część ściany wewnętrznej. Dolna linia otworu ma być umieszczona nie wyżej od poziomu podłogi niż na cztery dziewiąte i nie niżej niż na dwie dziewiąte całej wysokości. Wysokość otworu okiennego powinna się równać półtorej szerokości, jako że taka jest jego proporcja, jeśli wysokość okna jest większa niż szerokość; jeśli natomiast okna będą miały szerokość większą od wysokości, wówczas na otwór okna przeznaczysz z całej wewnętrznej ściany nie mniej niż połowę i nie więcej niż dwie trzecie. Jego wysokość zrobisz tak samo równą połowie lub dwóm trzecim szerokości, ale wstawisz dwie kolumny, aby podtrzymywały nadproże.

Jeśli masz umieścić okna w ścianie wzdłużnej, robisz ich więcej i w liczbie nieparzystej. Zauważyłem, że starożytni upodobali sobie tu szczególnie liczby potrójne. Należy więc postąpić w ten sposób: całą dłuższą linię ściany dzielisz na nie więcej niż siedem i nie mniej niż pięć części, z których bierzesz trzy i w każdej umieszczasz po jednym oknie, na wysokość otworu dasz jedną i trzy czwarte lub jedną i cztery piąte szerokości; wreszcie gdyby ci była potrzebna większa liczba okien, to ponieważ tego rodzaju budowla byłaby podobna w charakterze do portyku, weźmiesz wymiary z portyków, przede wszystkim z tych, które występują w teatrach, według tego, co mówiliśmy o nich we właściwym miejscu. Otwory drzwiowe należy robić takie jak w senacie bądź w kurii, o czym już mówiliśmy. Okna ozdobisz według porządku korynckiego, główne wejście — według joń-skiego, a drzwi do sal i pokojów — według doryckiego. Tyle, jeśli idzie o obrysy.