skanuj0089 (23)

6.6. Różnorodność gatunkowa

299

niewykluczone zatem, że rodzime paprociowe nie zostały dotąd w pełni rozpoznane (M. Zając i A. Zając 2003).

Najliczniejsze także w naszym kraju, przy tym najbardziej zróżnicowane pod względem formy wzrostu, są paprocie cienkozarodniowe Filicidae, wśród których są zarówno olbrzymie paprocie drzewiaste, jak i kilkumilimetrowe epifity. W naszym kraju paprocie cienkozarodniowe żyją głównie w lasach, chociaż są wśród nich także gatunki naskalne. Znacznie mniej liczne są nasięźrzałowe, reprezentowane tylko przez dwa gatunki z rodzaju nasięźrzał Botrychium i sześć gatunków z rodzaju podejźrzon Ophioglossum, spotykane na łąkach, pastwiskach, suchych psiarach i w widnych lasach — wszystkie w różnym stopniu zagrożone wymarciem. Tylko dwa gatunki z rodzimych paprociowych należą do marsyliowatych: marsylia czterolistna, która na stanowiskach naturalnych w Polsce już wymarła, i gałuszka kulecznica, krytycznie zagrożona wyginięciem, a tylko pojedyncze gatunki do salwiniowych — salwinia pływająca i dłu-goszowych — długosz królewski. Wszystkie są objęte ochroną prawną.

Większość rodzimych gatunków paprociowych ma szeroki zasięg geograficzny, niektóre wykazują tendencję do zajmowania siedlisk synantropijnych, np. zanok-cica murowa i wietlica pospolita, niemniej 9 gatunków ginie lub narażonych jest w Polsce na wymarcie, a niektóre mają status krytycznie zagrożonych, m.in. podejźrzon pojedynczy, podejźrzon marunowy i podejźrzon wirgmjski oraz zmienka górska (Zarzycki i Szeląg 1992). Przyczyny zanikania tych gatunków paprociowych nie są dokładnie znane. Wymienione gatunki i kilka innych paprociowych (w sumie 15 gatunków) podlega ochronie prawnej.

Nagozalążkowe

■ Nagozalążkowe Pinophytina, liczące na świecie 561—677 gatunków, zależnie od ujęcia taksonomicznego, a w Europie ok. 70 gatunków, reprezentowane są w Polsce przez zaledwie 11—13 gatunków z sześciu rodzajów (M. Zając i A. Zając 2003). Ta nieliczna grupa gatunków drzew i krzewów jest jednak wyraźnie zróżnicowana pod względem ich udziału we współczesnej szacie roślinnej Polski. Niektóre mają tylko nieliczne stanowiska, jak limba wysokogórska, prawdopodobnie relikt starszego okresu lodowcowego, lub jałowiec sawina rosnący tylko w Pieninach, albo są ograniczone do jednego piętra w wysokich górach, jak kosodrzewina. Granice zasięgu jodły pospolitej i dsa pospolitego przebiegają przez obszar naszego kraju, natomiast sosna zwyczajna występuje w całej Polsce, z wyjątkiem wyższych pięter w górach, nie licząc reliktowego stanowiska sosny w Pieninach. Z kolei świerk pospolity, charakteryzujący się zasięgiem dysjunktywnym, zajmuje północno--wschodnią część Polski oraz piętro regla górnego w górach. i Większość gatunków wprowadzono na siedliska synantropijne, także poza ^anicami ich naturalnego zasięgu, jako produkcyjne drzewa leśne (sosna, świerk, modrzew) lub jako drzewa ozdobne w parkach, ogrodach, na skwerach (kosodrzewina, jałowiec), dlatego też świerka spotyka się na zachodzie kraju, a kosodrzewinę nawet na nadmorskich wydmach. Na czerwonej liście znajdują się trzy taksony