79794 skanuj0093 (23)

6.6. Różnorodność gatunkowa

303

powania, z nielicznymi tylko stanowiskami poza jego granicami. Do cennych w Polsce gatunków, ze względu na rzadkość występowania w naszym kraju, należą porosty związane z siedliskami słonymi na rozproszonych stanowiskach wzdłuż brzegu Bałtyku, np. jaskrawieć morski, porosty subadantyckie, jak tar-czownica pogięta, porosty charakterystyczne dla kserotermicznych muraw, jak błyskotka jasna, oraz porosty arktyczno-alpejskie, mające na niżu stanowiska reliktowe. W tej ostatniej grupie można wymienić porosty naskalne (wzorzec Rhizocarpon lecanorinum), naziemne (oskrzelka niwalna Flavocetraria nivalis) i nadrzewne (grzybic Mycoblastus affinis).

Zagrożenia i ochrona porostów

Porosty zaliczane są do silnie zagrożonych grup organizmów, zwłaszcza epifitycz-ne, które w ostatnich kilkudziesięciu latach najprawdopodobniej wyginęły w wielu regionach kraju. Na przykład, na czerwonej liście porostów w krajach Unii Europejskiej znajduje się 38 gatunków notowanych także w Polsce, ale 21 z nich po 1980 roku już nie obserwowano (Fałtynowicz 2003). Na aktualnej czerwonej Sście porostów widnieją 142 gatunki wymarłe oraz 380 gatunków ginących, a w sumie w różnym stopniu zagrożonych jest 887 gatunków, czyli ok. 25% wszystkich porostów w Polsce. Wśród podstawowych czynników zagrażających środowisku tycia porostów wymienia się zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego i wód, usuwanie starych drzew w lasach i poza terenami leśnymi, chemizację rolnictwa, wzrost zanieczyszczeń motoryzacyjnych i rozwój urbanizacji. Trzeba jednak dodać, że zmniejszenie emisji substancji zanieczyszczających powietrze w ostatnich kilku latach oraz pozytywne zmiany gospodarki leśnej powodują powrót porostów na porzucone niegdyś miejsca, a nawet ich lokalną ekspansję. Możliwe zatem, że czerwona lista będzie się stopniowo kurczyć, a nie wydłużać.

Porosty od dawna są obejmowane ochroną gatunkową, a aktualnie obowiązująca lista gatunków podlegających ochronie ścisłej przekracza 200.