skanuj0130 (13)

W rdzeniu śruby występują wówczas naprężenia rozciągające

(6.19)

oraz naprężenia skręcające _ ^Ms QĆQ-d_s-tg{y + p') + Q-n-r_ir

^s=k⁼-m-    ⁽⁶-²⁰⁾

Wartość momentu skręcającego podano wg wzoru 6.11. Przy obliczaniu elementów, w których nie występuje moment tarcia M_T2 (np. w śrubach pociągowych tokarek), we wzorze 6.20 należy podać wartość momentu tarcia na gwincie M_Tl (wg wzoru 6.8).

Przy jednoczesnym występowaniu naprężeń rozciągających i skręcających śrubę oblicza się na naprężenia zastępcze wg hipotezy wytrzymałościowej Hubera

<7* = V°r + (a • 1_S)² < K (lub k_rj, lub k_rc)    (6.21)

gdzie:

a = k_r/k_s (lub k_rj/k_sj, kjkj.

Przy obciążeniach złożonych obliczanie śrub wg wzoru 6.21 jest kłopotliwe i dlatego bezpośrednio nie jest stosowane. W praktyce omawiane śruby oblicza się wstępnie wg wzoru 6.18, przyjmując do obliczeń zwiększone obciążenie: Q_z « 1,3 Q. Po dobraniu gwintu należy sprawdzić jego wytrzymałość według wzoru 6.21.

Długie śruby, pracujące na ściskanie, należy sprawdzić także na wy boczenie, stosując wzór Eulera lub obliczenia współczynnika wyboczeniowego q> według PN-90/B-03200.

3. Połączenia skręcane z wstępnym zaciskiem. W połączeniach gwintowych dość często łączy się elementy za pomocą śrub, na które w fazie montażu nie działa jeszcze obciążenie robocze (np mocowanie pokryw zbiorników ciśnieniowych lub cylindrów silników, łączenie rur w połączeniach rurowych kołnierzowych itd.). Zabezpieczając się przed nieszczelnością połączenia, stosuje się wstępny zacisk śrub, polegający na odpowiednio mocnym dokręcaniu śrub. Skutki działania zacisku wstępnego są omówione na przykładzie zbiornika ciśnieniowego (rys. 6.19).

Połączenie nie obciążone siłą roboczą (rys. 6.19a) jest następnie dociskane z zaciskiem wstępnym (siłą osiową) Q₀, powodującym ściśnięcie elementów łączonych — w ramach odkształceń sprężystych — o wielkość <5! (rys. 6.196). Wprowadzenie między korpus i pokrywę sprężystej uszczelki nie zmienia skutków zacisku; odkształcenia sprężyste i ściśnięcie elementów odnoszą się wówczas do uszczelki. Pod wpływem siły roboczej Q wywołanej ciśnieniem -zynnika roboczego w zbiorniku (mającej przeciwny zwrot w stosunku do siły 0_o) docisk elementów maleje, zmniejszając ich odkształcenia sprężyste do

131