skanuj0142 (7)

4. WYJAŁAWIANIE CHEMICZNE

4. WYJAŁAWIANIE CHEMICZNE

a)    Wyjaławianie gazami (metoda farmakopealna). Wyjaławianie gazami jest metodą z konieczności, gdy nie mogą być zastosowane inne sposoby postępowania. Bardzo istotnym czynnikiem ograniczającym tę metodę jest zjawisko sorpcji gazu przez wyjaławiany materiał oraz możliwość zachodzenia reakcji chemicznych z wytworzeniem związków toksycznych.

Materiały wrażliwe na temperaturę mogą być wyjaławiane tlenkiem etylenu lub jego mieszaniną z innymi gazami oraz formaldehydem. Proces wyjaławiania przebiega w

specjalnie skonstruowanych urządzeniach, a skuteczność wyjaławiania zależy od stężenia

•?)

gazów, stopnia wilgotności względnej, temperatury i czasu. Ważne jest także zapewnienie penetracji gazu, sposób opakowania, rodzaj materiału i stopień jego wysuszenia.

Tlenek etylenu - wykazuje silne działanie bakteriobójcze i wirusobójcze na skutek alkilowania grup hydroksylowych, karboksylowych, czy aminowych białek i grup aminowych kwasów nukleinowych. W stężeniu 50mg/l niszczy także przetrwalniki. Zaletą tlenku etylenu jest przenikliwość przez warstwy tworzyw sztucznych, zwłaszcza przez folie, które służąjako opakowanie sprzętu i wyjaławianych materiałów. Ze względu na możliwość sorpcji tego gazu przez wyjaławiany materiał, konieczne jest przestrzeganie okresu desorpcji (w zależności od rodzaju wyjaławianego materiału, okres ten wynosi 7-30 dni w temperaturze pokojowej; czas ten można skrócić stosując urządzenia z wymuszonym obiegiem jałowego powietrza i temp. do 50°C). Tlenek etylenu stosowany jest do wyjaławiania materiałów wykonanych z tworzyw sztucznych, które ulegają odkształceniu podczas wyjaławiania termicznego (strzykawek, igieł, zestawów do pobierania i podawania krwi, zestawów do podawania płynów infuzyjnych, cewników, protez, itp.).

Formaldehyd wykazuje podobny mechanizm działania bakteriobójczego do tlenku etylenu (powoduje alkilowanie, zwłaszcza grup aminowych w cząsteczkach białek). Jest aktywny wobec wegetatywnych i przetrwalnikowych form drobnoustrojów. Obecnie metodę tę zalicza się do dezynfekcji wysokiego stopnia i tylko wyjątkowo może ona spełniać zadanie sterylizacji!

b)    Wyjaławianie za pomocą roztworów środków chemicznych. Postępowanie to prowadzi się tylko w wyjątkowych przypadkach i w odniesieniu do materiału, który nie może być wyjaławiany innymi metodami (np. endoskopy, bronchoskopy). Wyjaławianie prowadzi się najczęściej w temperaturze pokojowej, w odpowiednich zbiornikach wypełnionych roztworem środka chemicznego (najczęściej aldehydu giutarowego lub kwasu nadoctowego), zanurzając w nim wyjaławiany materiał. Po zakończeniu wyjaławiania, narzędzia i inne przedmioty należy starannie opłukać jałową wodą oczyszczoną, osuszyć jałowym materiałem i zabezpieczyć przed wtórnym skażeniem.

Aldehyd glutarowy - aktywny jest wobec form wegetatywnych, przetrwalników bakterii i grzybów oraz wirusów. Przeważnie stosuje się 2% roztwory o pH 7,5-8,5, ponieważ w tym zakresie pH jest najbardziej aktywny w stosunku do przetrwalników (do roztworu dodaje się

t/i ^:>-v

0,3% wodorowęglan sodu). Wyjaławiany materiał zanurza się w takim roztworze i pozostawia na 3h w temperaturze 20°C. Aldehyd glutarowy nie powoduje korozji metali i nie uszkadza wyrobów gumowych, chociaż guma i niektóre tworzywa sztuczne mogą go absorbować.

Kwas nadoctowy - działa silnie utleniająco, powodując nieodwracalne zmiany w komórkach drobnoustrojów (zarówno form wegetatywnych, jak i przetrwalnikowych). Do celów wyjaławiających stosuje się roztwory o stężeniu 0,1-0,5%. Jest związkiem bardzo toksycznym, co ogranicza jego stosowanie.

Opakowanie wyjaławianych przedmiotów

Wyjaławiany materiał musi być umieszczony w opakowaniach jednorazowego użytku (papier sterylizacyjny, włóknina, torebki lub rękawy papierowo-foliowe) lub wielorazowego użytku (prostokątne pojemniki sterylizacyjne z filtrami lub zaworami).

Opakowania z tworzyw sztucznych mogą występować w postaci torebek, rękawów z folii poliamidowej (wyjaławianie suchym powietrzem) albo w postaci łączonej z papierem (wyjaławianie parą wodną i tlenkiem etylenu). Folia zbudowana jest z dwóch warstw -zewnętrznej odpornej na działanie wysokiej temperatury i wewnętrznej - posiadającej niski punkt topnienia, dzięki czemu łączy się ze stroną przeciwną. Papier musi spełniać warunek tzw. specjalnej porowatości - w trakcie sterylizacji musi wpuścić czynnik sterylizacyjny, a po zakończeniu procesu pory te muszą być zamknięte, aby uniemożliwić wnikanie powietrza i drobnoustrojów.

UWAGA! Jako opakowań do sterylizacji nie powinno się stosować popularnych i chętnie używanych puszek Schimmelbuscha, ponieważ nie spełniają one żadnych aktualnych międzynarodowych wymagań normalizacyjnych (nie mają uszczelek, filtrów, ani zaworów).

12