skanuj0278

72 Rozdział 2

gnięcia przez firmę zaufania w swoim środowisku, co sprzyja tworzeniu swoistego image. Przedsiębiorcy mogą maksymalizować swoją funkcję użyteczności, co w określonej sytuacji może prowadzić do poświęcenia dochodów pieniężnych na rzecz innych zmiennych tworzących ich funkcję użyteczności. Oznacza to konieczność stałego rewidowania celów działalności podmiotu, które umożliwia jego przetrwanie i rozwój.

Przyjmując powyższe ograniczenia, maksymalizacja zysku jako cel przedsiębiorstwa wynika z następujących argumentów⁴⁴:

-    zysk stanowi najsilniejszy, najbardziej uniwersalny i ciągle aktualny motyw działania,

-    w przypadku silnej konkurencji, podmioty muszą maksymalizować zysk, aby móc przetrwać na rynku,

-    założenie, że przedsiębiorstwa maksymalizują zysk, umożliwia zrozumienie ich reakcji i zachowania,

-    gdy wypracowany zysk umożliwi firmie przetrwanie, mogą pojawić się inne cele.

Sądzi się współcześnie, że neoklasyczna teoria przedsiębiorstwa prawidłowo opisuje i wyjaśnia działanie i zachowanie małych podmiotów zarządzanych przez właścicieli (maksymalizując zysk zwiększają swój dochód), nie można jej jednak odnosić do spółek akcyjnych, które dominują we współczesnej gospodarce. Przedstawiciele ekonomii ewolucyjnej odrzucają maksymalizację zysku jako podstawę zachowań przedsiębiorstw, przyjmując, że⁴⁵:

-    podmioty gospodarcze kierują się motywem zysku w działaniu, lecz nie dążą do jego maksymalizowania,

-    usiłują się dostosować do zmiennych warunków rynkowych i wahań cyklicznych,

-    poddawane są procesowi naturalnej selekcji, co wynika z istoty mechanizmu rynkowego,

-    to środowisko rynkowe wyznacza, co uznaje się za sukces podmiotu, który ściśle związany jest z jego możliwością do przetrwania i rozwoju.

Rozwój różnych form działalności przedsiębiorstw, niepewność co do przyszłości, niecałkowita informacja spowodowały, że ich cele ekonomiczne i metody działania się zmieniały. Współcześnie można mówić o trzech podstawowych nurtach podejmujących tę problematykę (celów): teoria postępowania zadowalającego, tzw. teorie menedżerskie (z teorią agencji) i teorie wartości rynkowej.

Teoria postępowania zadowalającego zaliczana do tzw. szkoły behawioralnej (H.A. Simon) uważa, że właściciele, akcjonariusze mogą zadowalać się

⁴⁴    A. Niewiński, Modele firm, [w:] Podstawy ekonomiki przemysłu, pod red. W. Janasza. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 1997, s. 222-232.

⁴⁵    Zob. J. Wilkin, Jaki kapitalizm, jaka Polska?, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 1995. s. 55 i następne.

■pnmn poziomem zysk snę takie może być spora ■padarczych. sprzeczność pdk presją społeczną, psj ■pranie, które można afl ■ośsiębiorstwa.

Teorie menedżerskie (i lydtoestych XX wieku ■facji zarządzania duży*! Burego. Oznaczało to pi gard żerów ukierunkowali

■    nnksymaiizacji zysku. 1 ■Badania własności. Zbra odjecie skoordynowanych

■    rynku kapitałowym san Hb i trusty. Dzięki prał li raformację miejsca lei ■średni między udziało ■spodarka charakteryzuj* Rkządzania przedsiębiorstw odzajów. modeli menedże llerowie. Każdy menedfl pnson). Jej maksymalni Hfaiedzialność, prestiż, Basują się: płacami i dods wpływem na inwestycje fl liskiem (samochody, ifl jfawane są z wielkością pd

■    powiększaniem się frrm piwych, a ich płaca nie ji wania staje się tylko jedą centrują się na zysku z ] sek, że zarządzający ki które podnoszą ich presri ■ii zasady efektywno^H tego, że każdy menedżefl dza. prestiż, bezpieczenJ zysku, który stworzy aloj

Ł ⁴⁶ Por. A.K. Koźmiński. 2 mych, Wyd. Naukowe PWN.]