skanuj0284 (4)

Sprawdzenie jednostek we wzorze 11.48:

1 N-m 1 MPa

1 N-m

MO⁶

N

= ^/l-10 ⁶ m³ = \J\ cm³ = 1

cm

nr

Dopuszczalne naprężenia zginające dla kół zębatych przyjmuje się wg tablicy 11.8. Są one wyższe od zalecanych w tabl. 1.4 i 1.5, ponieważ poszczególne zęby pracują okresowo i można przyjąć mniejsze wartości współczynnika bezpieczeństwa x_z.

Obliczenie modułu z warunku na zginanie wystarczy wykonać dla zębnika.

PRZYKŁAD 11.6. Przekładnia zębata o z_x = 18 oraz z₂ = 72 jest jedną z przekładni napędu posuwu tokarki. Koło z, pracuje z prędkością n = 600 obr/min oraz przenosj moment obrotowy M = 200 N-m. Obliczyć moduł koła z_u jeżeli należy je wykonać ze stali 55 ulepszonej cieplnie. Założyć X = 10 (str 281).

Rozwiązanie

Na podstawie danych z treści zadania ustalamy wartości zawarte w tablicach: z tabl. 11.8 — k_gj = 320 MPa, z tabl. 11.5 — q = 3,40.

Zakładamy, że przekładnia pracuje ok. 8 h/dobę, stąd wg tabl. 11.6 — K_p = 1,1.

Ponadto do obliczeń wstępnych przyjmujemy K_v — 1,5.

Obliczamy wartość momentu obliczeniowego

=

M-K K 200 1,1 1,5

1

= 330 N•m

Z wzoru 11.48 obliczamy wartość modułu

X-z-k_gj

2-330-3,4

10-18-320

= V0,0389 % 0,339

cm

Z tablicy 11.2 przyjmujemy najbliższy zalecany moduł: m = 4 mm. Dla sprawdzenia wartości K_v obliczamy prędkość obwodową

n-dn

60-1000

7im-z-n    3,14-4-18-600

-= —-= 2,26 m/s

60-1000 60-1000 '

Z tablicy 11.7 dla v <3 m/s odczytujemy: K_v — 1,25. Ponieważ do wstępnych obliczeń założyliśmy K_v — 1,5, zatem wartość modułu nie ulegnie zmianie.

Obliczanie zębów na naciski powierzchniowe. W przekładniach zębatych i ciernych, w łożyskach tocznych oraz w niektórych rodzajach sprzęgieł naciski powierzchniowe są skupione na bardzo niewielkim obszarze. W miejscu styku dwóch ciał sprężystych pod wpływem siły nacisku (rys. 11.16) występują naprężenia określane jako naprężenia stykowe. Jeże-

284