skanuj7

66 Laurence Kohlberg, Rochellc Mayer

klienta i kontrakt finansowy określa, czyje wartości mają zostać wybrane. Pedagog lub psycholog wychowania ma jednak więcej niż jednego klienta. Pragnienie dziecka, rodziców i szerszego, społeczeństwa często pozostają w niezgodzie ze sobą.

Nawet bardziej fundamentalnym problemem dla „wolnego od wartościowania” modelu konsultacyjnego jest logiczna niemożność dokonania rozdziału między wolnymi od wartości środkami a pełnymi wartościowania celami. Skinner (1971, s. 17) twierdzi, że „technologia behavioralna jet etycznie neutralna. Mogą ją stosować zarówno łajdak, jak i święty. Nie ma w metodologii niczego, co określałoby wartości rządzące jej użyciem”. Ale rozważmy użycie tortur, jako technologii behavioralnej, która może być używana zarówno przez łajdaków, jak i świętych. Na gruncie technologicznym Skinner zalecał nieużywanie kary, ale nie rozwiązuje to problemu etycznego.

Logiczna analiza Dcweya i nasza obecna świadomość historyczna, co do aksjologicznych konsekwencji i przyjęcia nowych technologii według Berei-tera-Engehnana, przedstawia się następująco:

Aby używać terminu kulturowej deprywacji konieczne jest przyjęcie pewnego punktu odniesienia [...] Standardy amerykańskich szkół publicznych reprezentują jeden z takich punktów odniesienia [...] Są to standardy wiedzy i zdolności, które stale uznawane są za wartościowe w szkołach i o każdym dziecku. O tych szkołach, które nie wypełniają tych standardów z powodu swego środowiska kulturowego, można powiedzieć, że są w kulturowej deprywacji (1966, s. 24).

Model przedszkolny Bereitera-Engelmana przyjmuje jako swój standard wartości „standard amerykańskich szkół publicznych”. Przyznaje on, że standard ten jest arbitralny i że-rodzaje uczenia się nagradzane pizez amerykańskie szkoły publiczne mogą nie być najbardziej wartościowe, lecz przyjmuje_on tę arbitralność, ponieważ zakłada, że „wszystkie wartości są względne”, że_nie istnieje

jednolity standard wartości dla uczenia się i rozwoju._

~~~Tnaćzejlnż Bereiter i Engelman, wielu pedagogów, zwolenników względności społecznej, nie akceptuje po prostu standardów szkoły i kultury i nie stara się zmaksymalizować zgodności z nimi. Wolą oni raczej opracowywać lub tworzyć standardy dla szkoły lub społeczeństwa oparte o przesłanki wartości, otrzymane z tego, co powinniśmy nazwać „błędem psychologa”. Zgodnie z wieloma uczonymi, zajmującymi się analizami filozoficznymi, próba otrzymania sformułowań dotyczących tego, co powinno być (lub wartości) bezpośrednio ze sformułowań tego, co jest (lub faktów), jest błędem logicznym nazywanym „błędem naturalistycznym” (Kohlberg, 1971). Błąd psychologa jest formą błędu naturalistycznego. W praktyce psychologicznej błąd naturalistyczny jest to bezpośrednie otrzymywanie sformułowań na temat, jaka powinna być ludzka natura, wartości i pragnienia, na podstawie stwierdzeń psychologicznych mówiących, jakie one są. Powszechnie tego rodzaju rozumowanie nie dostrzega różnicy pomiędzy tym, co jest upragnione, a tym, czego powinno się pragnąć* ona ideologią. Dzieje się tak nie z powodu dogmatycznego, nienaukowego nastawienia, które mają jako psychologowie, lecz dlatego, że recepta na praktykę wychowawczą nie może być otrzymana jedynie z teorii lub wiedzy psychologicznej. W uzupełnieniu teoretycznych założeń na temat tego, jak dzieci uczą się lub rozwijają (składowa teorii psychologicznej), ideologie wychowania zawierają wartościujące założenia na lemat tego, co jest wychowawczo dobre lub warte zachodu. Nazwać wzorzec myśli wychowawczej ..ideologia^ oznacza_ wskazać, że jest ona„dość.systematycznym połączeniem. teorii..psychologicznych.J...znajomości.społecznych.lakt<lw_ze zbiorem zasad aksjologicznych.

Błędne pojmowanie neutralności wartości

• „Neutralne co do wartości” stanowisko, oparte jedynie na faktach dotyczących rozwoju dziecka lub na metodach wychowania, nie może samo przez się wprost przyczyniać się do praktyki wychowawczej. Faktyczne stwierdzenia tego, jaki jest proces uczenia się i rozwoju, nie mogą zostać wprost przełożone na stwierdzenia, jaki powinien być proces uczenia się i rozwoju dzieci, bez wprowadzenia pewnych zasad wartościowania.

W badaniach „neutralnych aksjologicznie” uczenie się niekoniecznie pociąga za sobą przejście do stadium o większej poznawczej lub estetycznej odpowiedzialności. Na przykład, przyswojenie poznawczo arbitralnego lub błędnego pojęcia jest uważane za uczenie się w tym samym sensie ogólnym, jak uzyskanie zdolności wnioskowania logicznego. Takie studia nie wiążą uczenia się z pewnym usprawiedliwionym pojęciem wiedzy, prawdy lub odpowiedniości poznawczej. Wartości definiowane są pod względem poszczególnych kultur. Tak więc moralność może być równoważona ze zgodnością lub z internalizacją pewnych standardów grupy dzieci lub kultury. Na przykład Berkowitz (1964) pisze: „Wartościowanie moralne to ocenianie działań powszechnie uważanych przez członków danego społeczeństwa za ’dobre’ lub ’złe’ ” (s. 44).

Takie „wolne od wartościowania”'badania nie mogą zostać przełożone na recepty praktyczne bez wniesienia zbioru założeń odnośnie do wartości, nie mających związku z samą psychologią. Wysiłek pozostawania „wolnym od wartości” lub „nieidcologicznym”, a jednak podawania celów wychowawczych, zwykle naśladował podstawowy model doradzania i konsultowania. W wolnym od wartościowania modelu konsultacyjnym klient (student lub uczeń) definiuje sam cele swego wychowania, a psycholog może doradzać środki wychowania bez utraty neutralności wartości lub narzucania swych wartości. Zewnętrzne wychowanie, jako wolny od wartościowania model konsultacyjny, nie tylko zapewnia podstawowy model poradnictwa i psychoterapii, gdzie klient jest indywidualny, lecz także dla przemysłowej psychologii, gdzie klientem jest system społeczny. W obu przypadkach terapii i przemysłowej psychologii konsultant jest opłacany przez