skanuj0007 (334)

określonych znaczeń. Edukacyjna wartość czasu wolnego zawiera się bowiem w szczególnych funkcjach tej sferyj osobowego i zbiorowego życia. Wskazywana wyżej niejednoznaczność i subiektywizm pojęcia czasu wolnego znajdujątakże| odzwierciedlenie w wielości oczekiwań pod adresem czasu wolnego, to znaczy wymieniania jego funkcji.

Jakkolwiek w przyjętej przez UNESCO definicji tego terminu wyodrębnione są czynności i zachowania podejmowane w czasie wolnym, teoretycy zajmujący się tym obszarem ludzkiego życia przypisują mu różne funkcje. Niejednokrotnie ta „różność” wyraża się w języku, nazewnictwie, sformułowaniach, które przecież mają swoje następstwa w praktyce badawczej, społecznej, politycznej, a także edukacyjnej. By zilustrować wielość systemów klasyfikacji funkcji czasu wolnego - przytoczę te spośród nich, które najczęściej wymieniane są w literaturze pedagogicznej.

Rozpoczynając od klasycznego stanowiska Aleksandra Kamińskiego, któremu zawdzięczamy usystematyzowanie terminologiczne pojęć stosowanych do opisywania tej sfery życia, wymienię następujące funkcje:

=> wypoczynek, regeneracja; czas wolny jest zatem naturalną okolicznością odnawiania sił fizycznych i psychicznych zużytych podczas wypełniania zajęć obowiązkowych, w codziennych formach życiowej aktywności człowieka;

=> zabawa, rekreacja; w czasie wolnym możliwe jest radosne i spontaniczne uczestniczenie w rozrywkach. Uczenie się społecznych zachowań odbywa się bowiem nie tylko, a wręcz powiedziałabym nie t y 1 e, w poważnych i formalnych sytuacjach, co w pełnych radości oraz atrakcyjnej spontaniczności i innowacyjności zajęciach , rekreacyjnych;

JfJfozwój zainteresowań; pełnia człowieka wyraża się w jego ■ zainteresowaniach. Zdarzenia i sytuacje obowiązkowe, ze względu na swoją formalność i niekiedy powszechność, nie |jj||Kwśże dają szansę na ich budzenie i rozwijanie. Dopiero • czas wolny pozwala na podejmowanie działań wynikających RRz własnych potrzeb, ujawniania własnych poglądów i zami-f';: łowań w poszczególnych sferach życia; i=>5rozwijanie aktywności społecznej; postrzeganie człowieka Biteko ist&f§' społecznej, wchodzącej z innymi w relacje zawsze znajduje odzwierciedlenie w sytuacjach HKpSiit^ąjlB^ch. Na niektórych stanowiskach pracy, przy ■ntypełnidpu niektórych czynności obowiązkowych, człowiek BMgftgcióńttite samodzielnie. Jego potrzeby afiliacyjne nie mają HpłWpWI szans być zaspokojone. Niewielkie są też możli-wości. kształtowani a i ujawniania postaw allocentrycznych, lif Skierowanych ku innym ludziom. Czas wolny jest więc PętópSsBl okazją do nawiązywania satysfakcjonujących f ) kontaktów społecznych, okazywania wsparcia i pomocy innym ludziom, wchodzenia w związki realizujące określone wartości społeczne, polityczne, kulturalne itp.

Przytoczona klasyfikacja funkcji nie jest jedyna. Tadeusz Wujek w swojej pracy pt. Praca domowa i czynny wypoczynek ucznia (1969, s. 9 - 10) wyróżnił:

-    wypoczynek i rozrywkę oraz

-    rozwój osobowości.

Według tego autora, wypoczywanie służy przede wszystkim zachowaniu równowagi biofizjologicznej organizmu, co ma szczególne znaczenie w każdym etapie życia człowieka. O ile dorośli, samodzielnie organizujący swój rozkład zajęć, mogą regulować wielkość czasu przeznaczonego na wypoczywanie, o tyle wobec dzieci i młodzieży należy podejmować określone zadania zapewniające wypełnianie tej

<S>

27