skanuj0010 (344)

20 Cele edukacji

Przykład 2

Cel ogólny: zapoznać się z architekturą.

Cel operacyjny: uczeń powinien umieć rozpoznać na rysunku lub fotografii istotne części katedry (np. nawę, luk).

Jak ten proces wygląda w klasach I-III? Pokażemy to na przykładzie języka polskiego w klasie III¹³. Dział programu: ortografia.

Przykład

Cel ogólny: ukształtowanie nawyku poprawnego wypowiadania się na piśmie.

Cele pośrednie:

—    nabycie przez uczniów umiejętności odtwarzania informacji,

—    zastosowanie przez uczniów uzyskanej wiedzy w sytuacji, z jaką zetknęli się w klasie,

—    rozwijanie u uczniów procesu logicznego myślenia.

Cele operacyjne — uczeń:

—    zapamięta regułę dotyczącą pisowni wyrazów z „ó" wymiennym,

—    poprawnie wymieni i napisze wyjątki od reguły wymienionej w poprzednim punkcie,

—    potrafi uzasadnić pisownię wyrazów pokrewnych,

— zapamięta regułę dotyczącą wyrazów z „rz" wymiennym,

— potrafi uzasadnić pisownię wyrazów z „rz" przez użycie wyrazów pokrewnych,

—    zna zasadę pisowni wyrazów z „rz" niewymiennym,

—    poprawnie napisze wyjątki od zasady wymienionej powyżej,

—    poprawnie pisze wyrazy z „ż" z uzasadnieniem ich pisowni przez użycie wyrazów pokrewnych,

—    prawidłowo napisze przymiotniki w stopniu wyższym i najwyższym, ¹

poprawnie pisze wyrazy zakończone spółgłoskami dźwięcznymi...².

Dokładniejsza analiza operacyjnych celów kształcenia porwała w nich wyróżnić trzy składniki:

1.    Opis zachowania, jakiego oczekuje się od ucznia po zakończeniu nauki;

2.    Opis warunków, w jakich uczeń ma demonstrować te zachowania;

3.    Standardy określające najniższy dopuszczalny poziom realizacji zachowania końcowego.

Przyjrzyjmy się nieco dokładniej wymienionym składnikom.

Zachowanie końcowe określa to, co uczeń powinien zrobić, eby wykazać, że założony cel osiągnął. Zachowanie to uznaje się za ilowód, że uczeń się nauczył. Przy czym, przez zachowanie i o/,umie się wszelką aktywność lub czynność, których przebieg można zaobserwować lub zarejestrować. Zachowania wyrażają i zasowniki operacyjne, takie jak: „zaznaczyć", „rozpoznać", „rozwiązać", „zmierzyć", „narysować".

Pełne ujęcie celów operacyjnych precyzuje również warunki, iii jakich będzie się sprawdzać realizację pożądanego zachowania ucznia. Wyróżnia się trzy rodzaje warunków:

—    po pierwsze, mogą to być środki dydaktyczne, z jakich pozwala się uczniowi korzystać podczas sprawdzania, czy cel osiągnął, np. może korzystać z mapy, fotografii itp.;

—    po drugie, są to rozmaite ograniczenia nakładane na ucznia, np. określa się czas wykonania zadania;

—    po trzecie, różne mogą być sposoby przedstawiania informacji przez uczniów, np. ustne, pisemne.

Trzecim składnikiem operacyjnych celów kształcenia są ustalone standardy, określające minimalny poziom realizacji, który

1

Dunek K, Wartości i cek edukacji..., s. 133-134.

2

Autor wymienia jeszcze kilkanaście celów operacyjnych będących zestawem umiejętności ucznia kończącego klasę III.