skanuj0007 (413)

14 Cele edukacji

Schemat 2

Taksonomia celów wychowania
Poziom	Kategoria
I. Działanie	A.    uczestnictwo w działaniu B.    podejmowanie działań
11. Postawy	C.    nastawienie na działanie D.    system działań

chiczną klasyfikację będziemy nazywać taksonomią celów. Oznacza ona, że wyższe kategorie mieszczą w sobie kategorie niższe, a więc osiągnięcie celu wyższego mówi nam, że cel niższy został także osiągnięty. Najpopularniejszą taksonomią w Polsce jest taksonomia ABC.

Jest to taksonomia ponadprzedmiotowa. Druga taksonomia dotyczy celów wychowania.

Pewne uporządkowanie w precyzacji celów lekcji przyniosła taksonomia celów kształcenia w sferze poznawczej, opracowana przez zespół pod kierunkiem B. S. Blooma, w sferze emocjonalnej autorstwa R. Krathwohle, zaś w sferze psychomotorycznej pióra A. J. Harrowa. Ponieważ w taksonomiach szczegółowych celów kształcenia zawarta jest istota tego, czego — według nas — dzieci powinny się uczyć, dlatego konieczne jest, żebyśmy tę taksonomię nie tylko szczegółowo znali, lecz także, abyśmy się nauczyli nią posługiwać — radzi Ch. Galloway⁶.

Taksonomia głównych celów kształcenia

Sfera poznawcza

1.0    Wiedza

2.0    Zrozumienie

3.0    Zastosowanie * Pełniejszą informację można znaleźć w pracy Ch. Gallowaya pt. Psychologia uczenia się i nauczania. Warszawa 1988, t. 1.

4.0    Analiza

5.0    Synteza

6.0    Ocena

Sfera emocjonalna

1.0    Recepcja (uwaga)

2.0    Reagowanie

3.0    Wartościowanie

4.0    Organizowanie

5.0    Charakteryzowanie

Sfera psychomotoryczna

1.0    Czynności odruchowe

2.0    Czynności podstawowe

3.0    Umiejętności percepcyjne

4.0    Umiejętności fizyczne

5.0    Ruchy wyćwiczone

6.0    Komunikowanie się bezsłowne

Główne cele ujęte w tych taksonomiach mają charakter ogólny, wyrażają bowiem pewien rezultat nauczania, wyrażony w kategorii efektów uczenia się. Opisują nową wiedzę, umiejętności, zdolności i postawy — to wszystko, czego opanowania w wyniku kształcenia oczekuje od ucznia nauczyciel.

„Znajomość taksonomii celów kształcenia w sferze poznawczej, emocjonalnej i psychomotorycznej — podkreśla Wł. Puśle-cki — stanowi warunek konieczny poprawnego formułowania heterogennych celów każdej lekcji i to bez względu, czy nauczyciel stosuje w praktyce edukacyjnej podmiotowy, czy przedmiotowy standard waluacji."¹

Zalecana przez UNESCO taksonomia celów edukacyjnych wyróżnia trzy ich kategorie:

cele ostateczne — wizja przyszłości wyrażona w kategoriach najbardziej ogólnych,

1

Puślecki Wł., Kształcenie wyzwalające w edukacji wczesnoszkolnej. Kraków 1996, s. 91.