ulec aktywacji z udziałem enzymów proteolitycznych. Mediatory komórkowe występują w formie ziarnistości śródkomórkowych i muszą zostać uwolnione z komórek w procesie degranulacji (np. histamina) lub muszą zostać zsyntetyzowane w momencie aktywacji komórki (prostaglandyny). Sposób i tempo degradacji mediatorów w miejscu zapalenia decydują o charakterze interakcji z komórkami:
1. działanie autokrynne - działanie na komórki, z których mediatory pochodzą;
2. parakrynne - działanie na komórki w bezpośrednim sąsiedztwie;
3. endókrynne - działanie na odległe tkanki (drogąkrwi), ten typ działania wiąże się z ogólną odpowiedzią ustroju np. wystąpieniem gorączki, wytwarzaniem przez wątrobę białek ostrej fazy.
Mediatory zapalenia, ich pochodzenie i działanie:
1. Układ dopełniacza - należy do części humoralnej ukł. odpornościowego i zawiera około 28 białek: 18 krążących i 10 receptorowych. Uwalnianie elementów kompleksu dopełniacza powoduje wzrost przepuszczalności naczyń, chemotaksję i. opsonizację. Klasyczna droga aktywacji jest inicjowana przez kompleks antygen - przeciwciało, zaś droga alternatywna przez mikroorganizmy, agregaty IgĄ, ujemny ładunek elektryczny patogenu. Podstawowym miejscem syntezy białek dopełniacza- -jest wątroba, są one wytwarzane również przez, monocyty, makrofagi płuc, śledziony i szpiku, fibroblasty skóry, płuc, rogówki, nabłonek jelitowy i pęcherza moczowego. ;Składniki dopełniacza C3a, C4a, C5a zwiększają przepuszczalność naczyń i powodują ich rozszerzenie przez uwalnianie histaminy z komórek tucznych. C5a jest silnym czynnikiem chemotaktycznym. dla neutrofili, monocytów, eozynofilii bazofili, zwiększa również przyleganie leukocytów do śródbłonka i zdolności wiązania integryn. Składnik C3b działa jak opsonina ułatwiając fagocytozę. Ponadto wzmaga adhezję. C5b działa chemotaktycznie, a C3d i C3e mobilizują uwalnianie krwinek ze szpiku i śledziony.
2. Układ kininowy - aktywowany przez czynnik Hagemana (XII) po zetknięciu z powierzchnią o ładunku ujemnym. Po aktywacji dochodzi do uwalniania bradykininy, która pobudza wytwarzanie przez komórki śródbłonka prostacykłiny i NO. Bradykinina aktywuje ńeutrofile, makrofagi i limfocyty T. Stymuluje uwalnianie chemokin chemotaktycznych. powoduje skurcz mięśni gładkich oskrzeli i rozszerzenie mięśni gładkich naczyń i .wzrost ich. przepuszczalnści.