SNB14138

ZAKOŃCZENIE

Rozmyślania na temat filozofii wychowania dotyczą stnti stricto-ludzkiej istoty, ludzkiej tajemnicy. Z tego powodu wszelkie any. kulacje z tego zakresu wiedzy muszą wydawać się mało adekwatne do rangi i złożoności samego problemu.

Rozważania zawarte w tej pracy są namiastką istoty całej złożoności i głębi zagadnienia. Autor zdołał zaledwie wiele kwestii zasygnalizować Zredagować je w formie pytań i zwątpień. Odpowiedzi wydają się czasami bardzo odległe. Lecz zapewne w filozofii wychowania nie chodzi o ostateczne rozstrzygnięcia, jeśli takie w ogóle istnieją. Głównie chodzi o to, aby dać szerszą refleksję samej pedagogice. Aby uczynić fenomen wychowania przedmiotem bardziej wnikliwych dociekań.

W pracy niniejszej autor wyłączył proces kształcenia z dziedziny wychowania. Zapewne rządzą się one innymi prawami. Człowiek wykształcony a człowiek wychowany, to dla autora tej pracy kwestie bez koniecznego związku. Historia myśli wychowawczej nie dała odpowiedzi, w czym leży istota ludzkiego wychowania. Wskazała natomiast na wielorakość, złożoność i nieoznaczoność tego zjawiska. Na jego powikłany charakter. Tę złożoność dostrzegamy w codziennym życiu pełnym intryg, zawiści nietolerancji i hipokryzji. Czyżby miały to być oznaki właściwego wychowania? To kolejne pytanie filozofii wychowania.

Najwyższy czas, aby zagadnienia wychowawcze stały się troską wszystkich społeczności świata. Aby różnice kulturowe, religijne czy cywilizacyjne nie różniły ludzi wychowawczo. Przecież wychowanie klasyczne to wychowanie humanistyczne, to wychowanie otwarte na drugiego człowieka bez względu na jego poglądy i rozumienie świata.

Refleksja nad wychowaniem staje się szczególnie doniosła w świetle obecnego kryzysu pedagogiki, upadku autorytetów i rozwiązłości obyczajów. Praca niniejsza zmusza, powinna zmuszać do zadumy i refleksji nad samym człowiekiem, jego sensem życia i wychowaniem.

Spośród wszelkich nauk pedagogika zajmuje naczelne miejsce. Mówi ona bowiem o człowieku. Tymczasem człowiek nadal stanowi dla nauki, zwłaszcza w jej sferze duchowej, ciągłą tajemnicę.

Jest to niewątpliwie przeszkoda poważnej natury, lecz jakże silnie inspiruje ona badaczy do ciągłych poszukiwań i przemyśleń. Wychowanie stanowi istotę człowieczeństwa. Stanowi więc centralny problem filozofii antropologicznej.