SNC00173

Aft. 36 _ntct uchom ościami Ustawa o

odpowiedzialności Skarbu Państwa albo jednostki samorządu ^,cryloJ_^,a,ncg0 nie stosuje się. jeżeli ta odpowiedzialność jest uregulowana w przepisach szczególnych.

3. Sąd Najwyższy w wyroku / dnia 7 stycznia 1998 r. (II CKN 550/97. OSNC 1998. nr 7-8. po/. 120) stwierdził, że art. 160 k p a. jest przepisem szczególnym w rozumieniu art. 421 k.c., wyklucza zatem w zakresie swej hipotezy stosowanie przepisów kodeksu cywilnego o odpowiedzialności Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego za szkodę wyrządzoną przez funkcjonariusza. W uzasadnieniu wyroku podniesiono, że według przeważającego stanowiska orzecznictwa i piśmiennictwa, art. 160 k.p.a.. wprowadzony do kodeksu postępowania administracyjnego ustawą z dnia 31 stycznia 1980 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym oraz o zmianie ustawy kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. Nr 4. poz. 8). unormował w sposób samodzielny odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkodę spowodowaną wydaniem decyzji administracyjnej z naruszeniem art. 156 § I k.p.a. lub stwierdzeniem nieważności takiej decyzji. Uniezależnił ją więc nie tylko od przesłanek wyraźnie wykluczonego przezeń art. 418 k.c.. ale także od przesłanek wyprowadzanych z art. 417 k.c., a w szczególności winy funkcjonariusza (por. wyrok SN z dnia 16 września 1985 r., IV CR 290/85. OSP 1988. nr 2, poz. 30, oraz uchwalę składu 7 sędziów SN z dnia 26 stycznia 1989 r.. III CZP 58/88, OSNCP 1989, nr 9, poz. 129). Z chwilą przywrócenia samorządu terytorialnego ustawą z dnia 8 marca 1990 r., która weszła w życie dnia 27 maja 1990 r., oraz wyposażenia jego organów w kompetencję do wydawania w określonych sprawach decyzji administracyjnych na zasadach przewidzianych w kodeksie postępowania administracyjnego, art. 160 k.p.a. swoim zasięgiem objął także odpowiedzialność jednostki samorządu terytorialnego za szkody wynikłe wskutek wydania przez organ samorządu terytorialnego decyzji z naruszeniem art. 156 § I k.p.a. lub stwierdzenia nieważności takiej decyzji. Konsekwentnie, należało więc uznać art. 160 k.p.a., również w tym zakresie, za samodzielną podstawę odpowiedzialności, wyłączającą stosowanie nie tylko art. 418 k.c., ale i art. 417 k.c. Bez wpływu na ten stan prawny pozostało wejście w życie ustawy z dnia 23 sierpnia 1996 r. o zmianie kodeksu cywilnego, wprowadzającej art. 420* i 420* oraz nadającej nowe brzmienie art 421 k.c. Art. 160 k.p.a., interpretowany jako samodzielna regulacja odpowiedzialności za szkodę poniesioną wskutek wydania decyzji z naruszeniem art 156 § I k.p.a. lub stwierdzenia nieważności takiej decyzji, jest bowiem przepisem szczególnym w rozumieniu art. 421 k.c., a zatem wykluczającym stosowanie poprzedzających go przepisów kodeksu cywilnego o odpowiedzialności Skarbu Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego za szkodę wyrządzoną przez funkcjonariusza. Z tego więc powodu, także art 420* i art 420² k.c. me mają zastosowania w sytuacjach, do których odnosi się art. 160 k.p.a.

4. Przedstawiony stan prawny rodzi wiele wątpliwości, które nie doczekały się dotychczas ostatecznego rozwiązania ani w orzecznictwie, ani w literaturze.

Sygnalizację i omówienie wątpliwości - por. A. Agopszowicz: Odpowiedzialność odszkodowawcza gmin według przepisów k.p.a. i ustawy o NSA. „Samorząd Terytorialny” 19%. nr 11, s. 35 i n.

Pomimo upływu lat i dokonanych w Polsce przekształceń ustrojowych uchwała Sądu Najwyższego z dnia IS lutego 1971 r., zawierająca wytyczne wymiaru sprawiedliwości i praktyki sądowej w sprawie odpowiedzialności Skarbu Państwa oraz państwowych osób prawnych za szkody wyrządzone przez funkcjonariuszy państwowych (III CZP 33/70. OSNCP 1971 nr 4. poz. 59), określa reguły interpretacyjne mogące mieć zastosowanie przy ustalaniu zakresu odpowiedzialności Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego. Przepisy kodeksu cywilnego stanowiące kanwę uchwały Sądu Najwyższego nie uległy zmianie, regulacje zaś wprowadzające odpowiedzialność funkcjonariuszy jednostki samorządu terytorialnego w oczywisty sposób nawiązują do regulacji zastanych. Sąd Najwyższy w powołanej uchwale uznał m.in., że działanie na zlecenie organów Państwa w rozumieniu art. 417 k.c. ma miejsce w razie spełnienia kumulatywnie następujących przesłanek: a) zlecenie musi pochodzić od organu władzy, administracji albo organu państwowej osoby prawnej, b) wykonawcą zlecenia może być tylko indywidualnie oznaczona osoba fizyczna, c) zlecenie działania musi mieć oparcie w przepisie prawnym lub zarządzeniu właściwego organu, d) treścią zlecenia musi być działanie wchodzące w zakres działalności organu lub państwowej osoby prawnej, e) działanie to musi być wykonywane tak, jak wykonuje je funkcjonariusz, to znaczy w imieniu i na rzecz organu zlecającego.

5.    Ustawodawca, zamieszczając art. 36 w ustawie o gospodarce nieruchomościami, miał na względzie przede wszystkim walor edukacyjny tego przepisu, albowiem rezygnacja z tego unormowania w żaden sposób nie wpłynęłaby na ograniczenie zakresu odpowiedzialności Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego.

6.    Zwłoka właściwego organu w załatwieniu sprawy sprzedaży lokalu mieszkalnego może uzasadniać odpowiedzialność za szkodę wynikłą ze wzrostu ceny lokalu (art. 417 k.c.). Niedotrzymanie przez organ warunków sprzedaży lokalu mieszkalnego, podanych w oficjalnym komunikacie wywieszonym w siedzibie tego organu, może stanowić podstawę odpowiedzialności / art. 417 (uchwała SN z dnia 28 września 1990 r., III CZP 33/90, OSNCP 1991, nr I, poz. 3). Cytowana uchwała Sadu Najwyższego stanowiła odpowiedz na pytanie: „Czy zwłoka organów administracji państwowej w załatwieniu sprawy w trybie przepisów usuwy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce grunumi i wywłaszczaniu nieruchomości, polegająca na przekroczeniu terminów określonych w art. 35 13 k.p.a., może stanowić podstawę domagania się - na podsuwie art. 417 k.c. - przez wnioskodawcę odszkodowania za szkodę, którą ponosi na skutek zmiany aktów prawnych decydujących o wysokości ceny należnej za nabywaną nieruchomość?⁴*.