W ciągu ostatnich kilku lat uczeni reprezentujący najrozmaitsze środowiska przypuścili liczne, silne ataki na realizm (...) w krytykę zaangażowały się cztery główne grupy. Pierwsza wywodzi się z teorii krytycznej. Drugi nurt myślenia rozwinął się pod ogólną nazwą socjologii historycznej. (...) Trzecia grupa obejmuje przedstawicieli teorii feministycznych. Są wreszcie autorzy, którzy starają się wypracować postmodernistyczną interpretację stosunków międzynarodowych.
Smith 1995
koniec zimnej wojny oznaczał pod kilkoma ważnymi względami zmianę na sranie międzynarodowej (podział i rozpad państw, wojny domowe, terroryzm, demokratyzacja, mniejszości narodowe, interwencja humanitarna, czystki etniczne, masowe migracje i problem uchodźców, zagrożenie środowiska naturalnego)
rozczarowanie podejściem lansowanym przez neorealizm (dominującym w okresie zimnej wojny)
• Teoria stosunków międzynarodowych ewoluowała etapami. Można mówić o czterech głównych debatach w obrębie tej dyscypliny, choć niektórzy wola wyróżnienie tylko trzech debat.
• Pierwszą wielką debatę wygrali realiśd, którzy dominowali w okresie zimnej wojny.
• Druga wielka debata dotyczy metody. Przez pewien okres behawioryści zdawali się byc górą, ale debata pozostała nierozstrzygnięta. Obie metody są obecnie stosowane
w ramach dziedziny stosunków międzynarodowych, jednak po zakończeniu zimnej wojny odżyto tradycyjne, normatywne podejście do stosunków międzynarodowych.
• W latach 60. i 70. XX wieku realistom wyzwanie rzucili neoliberaliści, dowodząc, że współzależność, integracja i demokracja zmieniają oblicze stosunków międzynarodowych. Oopowiedziąze strony neorealistów było stwierdzenie, że anarchia i równowaga sił wciąż Stanowią istotę rzeczywistości światowej.,