SNC03847

bowiem obarczone dość dużym błędem oceny efektu termicznego takich działań mają wymiar setnych części stopnia i wykazują raczej naszą bezradność wobec global

i a- ^"y V'" j I fejK ^

I

I pfilLG^CWa

yiaLL-W jssaaofiT i jgGJU3U i jasreyL

nych procesów atmosferycznych.

Zastrzeżenia te nie wyczerpują listy wątpliwości, związanych z hipotezą globalnej zmiany klimatu wskutek działalności człowieka. Są one wyrazem autentycznej dyskusji naukowej, w której ścierają się różne argumenty. Szkoda tylko, że spór naukowy uwikłał się w politykę i zamiast rzeczowych argumentów padają oskarżenia o spisek przeciwko 3 rozwojowi gospodarczemu lub o lekkomyślną ignorancję i konserwatyzm. Realizacja Strategii ekologicznej w zakresie ochrony klimatu uzależniła się w znacznym stopniu od administracji amerykańskiej. Bez udziału dominującej w świecie gospodarki Stanów Zjednoczonych skuteczność ochrony klimatu staje się problematyczna.

Na szczęście nie politycy decydują o wynikach badań naukowych, chociaż postępy tych badań mogą zależeć od środków finansowych, jakimi dysponują naukowcy... Uwalniając się od tych uwarunkowań, możemy dyskutować o tym, co dzieje się z klimatem Ziemi i jakie konsekwencje mają jego zmiany. Podstawą do rzetelnej naukowej dyskusji powinny być następujące założenia.

1.    Efekt cieplarniany jest realnym procesem, regulującym stan systemu klimatycznego i utrzymującym temperaturę na Ziemi na poziomie, umożliwiającym istnienie życia (bez oddziaływania gazów cieplarnianych mielibyśmy warunki termiczne podobne do panujących na Księżycu).

2.    W ciągu ubiegłego wieku wzrosła zawartość dwutlenku węgla i innych gazów cieplarnianych w atmosferze, towarzyszył temu pewien zróżnicowany geograficznie i nierównomierny przyrost średniej temperatury przy powierzchni Ziemi; nie można wykluczyć dalszego ocieplenia (skala prognozowanego ocieplenia w Polsce - zob. tab. 15.2).

3.    Corocznie emitujemy do atmosfery ponad 5 Gt węgla, w XXI w. emisja może być jeszcze większa.

4.    Emisja węgla nie przekracza 5% wymiany C0₂ między atmosferą i oceanami, a efekt energetyczny podwojenia koncentracji CO_z w atmosferze to zaledwie 2% pochłanianego przez Ziemię promieniowania słonecznego.

5.    Zmiany energetyczne w systemie klimatycznym są powiązane z cyrkulacją atmosfery i obiegiem wilgoci. Słabo znane są ilościowe charakterystyki tych związków.

6.    Ekosystemy są bardzo wrażliwe na niewielkie nawet zmiany warunków klimatycznych; wrażliwość gospodarki i ekonomiki na anomalie klimatu - mimo postępów techniki - nie zmniejsza się, rośnie natomiast antropopresja na środowisko i zmniejszają się zasoby naturalne Ziemi, co potęguje chwiejność równowagi całego ekosystemu globalnego.

7.    Trudno wyobrazić sobie radykalną zmianę (ograniczenie) emisji gazów cieplarnianych w skali globalnej; realne możliwości powstrzymywania wzrostu tej emisji są ograniczone, a ich skutki - w odniesieniu do klimatu - być może nieistotne.

8.    Działania proekologiczne, zwłaszcza podniesienie efektywności wykorzystania energii paliw i rozwój energetyki bazującej na odnawialnych źródłach (woda, sionce, wiatr, geotermia i in.), niezależnie od ich wpływu na średnią temperaturę Ziemi, są z wielu względów pozytywną realizacją koncepcji zrównoważonego rozwoju.

Można sądzić, że ta ostatnia uwaga jest praktycznie najważniejszą konkluzją z dyskusji o efekcie cieplarnianym. Chociaż prognozy klimatycznesą niepewne, ale energo-

oszczędność nie jest przecież szkodliwa.

Dean

Dera

310