SNV36314

W przygotowaniu tekstu miał także udział Stanisław August, który poczyuji poprawki w pierwszym recitatiwie utworu, a później przełożył kantatę francuski. Wzorcem utworu była włoska kantata dramatyczna o schemacid bukolicznym. Ta forma umożliwiała wypowiadanie sądów o zwycięzcy spod] Wiednia połączonych z aluzjami do planów Stanisława Augusta. Elementy] heroiczne przedstawiał „marsz żołnierski” śpiewany przez „chór powszechny”! tak jak „starzy nucili żołnierze”. Pasterki śpiewające arie nawoływały do] poparcia króla i jego zamiarów głosząc tendencje monarchiczne.

Z wierszy o charakterze obywatelskim wymieńmy jeszcze utwór] a właściwie przemówienie do zbierających się posłów na Sejm Wielki w październiku 1788 r. Jako tytułu poeta użył łacińskiego zwrotu: Consulite vobis\ prospicite Patriae (Naradźcie się i pomóżcie ojczyźnie). W utworze ukazywał tragiczną sytuację Rzeczypospolitej, państwa słabego i bezrządnego, o którego losach decydowali drapieżni sąsiedzi, którzy „rozbój swój nawet sejmem kazał pochwalić”. Była to aluzja do pierwszego rozbioru i okoliczności mu towarzyl szących. Naruszewicz zachęcał zatem do szybkiego działania i wykorzystania sytuacji, jaka zaistniała wskutek wojny Rosji z Turcją i Szwecją. Szczególnia uwydatniał potrzebę wzmocnienia wojska, bowiem tylko siła militarna pozwoli odzyskać pozycję wśród państw Europy.

Rezultatem kilkuletnich badań źródłowych i wielkiego wysiłku myśl lowego była Historia narodu polskiego od początku chrześcijaństwa, t. 2-7* 1780- 1786, wydana u M. Grólla na specjalne zlecenie Stanisława Augusta! który opłacał drukarza i czuwał nad przygotowaniem edycji. Tomy ter zawierały dzieje Polski od panowania Mieszka do ślubu Jadwigi z Jagiełłą w r. 1386. Pierwszy tom obejmujący informacje o ludach zamieszkujących teren przyszłej Polski, ukazał się dopiero w r. 1824 wydany w dwóch częściacj| przez Warszawskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.

Historia narodu polskiego, tak jak i wiele wierszy Naruszewicza, bylaf dziełem polemicznym w stosunku do sarmackiej wizji dziejów oraz republikami skich zachowawców i historiozofii oświeconego republikanizmu. Autor ukazał dzieje w kategoriach oświeceniowej koncepcji postępu, zrywając także z biblijj ną wizją rozwoju oraz prowidencjalizmem. Kwestie te przedstawił w pierw szym tomie, wykorzystując najdawniejsze źródła, potwierdzone przez anty^f nych pisarzy, którzy stykali się z ludami z terenów przyszłej Polski. Odrzir też informacje o Lechu, Wyszomirze, Krakusie i Wandzie czy wojnac Polaków z Aleksandrem Macedońskim, stwierdzając, że ojca Mieszkaj Ziemowita „na pewności historycznej gruntować można”. Co ważniejsze, ń idealizował pierwotnego stanu natury, w którym znajdowali się kiedyś PoIm Przeciwnie, wbrew Rousseau, uważał czasy pierwotne za epokę barbarzyństwa”. Za pierwotny ustrój Słowian uznawał gminowładztwo, Im stanowiło „niesfór barbarzyński”, przypominający wizerunek szlachecką republikanizmu czasów współczesnych. Ustrój ten — według poety-histą przedstawiał obraz anarchicznej samowoli i prymitywizmu, które z biflf czasu, w myśl oświeceniowej teorii rozwoju i doskonalenia się ludzkości, w

324