sowa
4

b)    umiarkowanie upośledzone umysłowo lub upośledzone umysłowo w stopniu umiarkowanym (I.I.=36-51),

c)    znacznie upośledzone umysłowo łub upośledzone umysłowo w stopniu znacznym (I.I.=20-35),

d)    głęboko upośledzone umysłowo lub upośledzone umysłowo w stopniu głębokim (1.1=0-19).

Osoby z umysłowym upośledzeniem stanowią bardzo zróżnicowaną grupę, a ich niedorozwój umysłowy może być różnego stopnia - od lekkiego do bardzo głębokiego. Należy również wspomnieć o stosunkowo dużej grupie osób znajdujących się na pograniczu normy umysłowej i upośledzenia umysłowego z I.I.= od 68 do 83.

Najliczniejszą grupę stanowią osoby umysłowo upośledzone w stopniu lekkim (75%). Następnie osoby upośledzone w stopniu umiarkowanym i znacznym (20%) oraz głębokim (5%) (Mrugalska, 1994, s. 231).

Nie jest to jedyny podział z preferencją kryterium psychologicznego (I.I.). Można też wyróżnić klasyfikację opartą na:

—    etiologii, która obejmuje upośledzenia pierwotne i wtórne,

—    stopniu wyuczalności i zdolności do uczenia się,

—    postaciach upośledzenia w aspekcie psychiatrycznym.

Klasyfikacja postaci upośledzenia umysłowego jest ważna z punktu widzenia rozwoju badań naukowych, jak i organizacji procesu rewalidacji.

Nie zawsze znane są przyczyny upośledzenia umysłowego. Nieznane są także przyczyny wywołujące niektóre choroby i zespoły prowadzące w konsekwencji do powstawania upośledzenia umysłowego. Jednakże szybki obecnie rozwój medycyny i nauk jej współtowarzyszących przyczynia się w znaczmm stopniu do dokładniejszego wyjaśnienia etiologii przynajmniej niektórych czynników powodujących oligofrenię.

W obecnych klasyfikacjach kryterium podziału przyczyn upośledzenia umysłowego jest m. in. okres powstania upośledzenia.

W związku z tym dzieli się je na:

—    prenatalne, występujące przed urodzeniem dziecka (w okresie ciąży),

—    perinatalne, związane z porodem dziecka oraz

—    postnatalne, występujące już po urodzeniu.

Spróbujmy obecnie nieco szerzej omówić przyczyny upośledzeń umysłowych, występujących w poszczególnych okresach.

Przyczyny prenatalne:

—    wiek matki: niedostateczna dojrzałość biologiczna bardzo młodych matek lub wyczerpanie generatywnych sił matek starszych,

—    ekromesomopatie: zaburzenia chromosomalne,

—    niedotlenienie, np. przy krwawieniach we wczesnym okresie ciąży, padaczce i niektórych schorzeniach matki,

142