str35 (17)

239 a. Wydłużony trzewik męski skórzany w typie poulaines z potowy XV w.; b. trzewik z patynka drewnianą; c. zabytkowy okaz obuwia z Musee Cluny; skóra czerwona z podwyższeniem pod piętą, zaczątkiem obcasa dla przypięcia ostróg

Dla ochrony lekkich podeszew, przyszytych do spodni o jasnych przeważnie barwach i uszytych z cienkiego sukna, tzw. chaussss semellees, używano w XV w. dość wysokich patynek (patins) z drzewa, które zastąpiły dawne niższe, skórzane lub drewniane (galoches), noszone już w XIV w. Wyrabiali je specjaliści mający swe statuty z 1452 r., które ustalały pewne zasady produkcji. Patynki były sztywne; zapinano je na paski z czarnej skóry, przybite czterema gwoździami. Patynki dopuszczone były do eleganckiego ubioru jeszcze przed 1440 r.; nie zdejmowano ich nawet w domu w czasie zebrań, co należało przez dwadzieścia lar (do 1460) do dobrego tonu. Później używanie w domu klekoczących na posadzce biało lakierowanych patynek skasowano, a ograniczono się do noszenia ochronnego obuwia niższego wyłącznie na ulicę (243 a, b).

Do ważnych akcesoriów ubioru męskiego należały

240 a. Obuwie z cholewką sznurowane z boku. 1425 r.; b. obuwie zapinane ua guziki; c. obuwie poszerzone mieszkiem. zapinane na sprzączkę; d. krój obuwia ze szwem w połowie

■MM

241. Krój obuwia wysokiego do konnej jazdy, skrojonego razem ze stopą i z doszywaną siopą

pasy. Według obowiązujących w średniowieczu zwyczajów uważano zapięcie pasa za ostateczne wykończenie ubioru, a brak pasa lub usunięcie go z ubioru za okoliczność upokarzającą; tvm sic tłumaczy zwyczaj, że ua publiczne wyznanie winy prowadzono skazańców bez kaptura i bez pasa, a czasem nawet tylko w samej koszuli, ze świecą w ręku. Pokutujący mógł iść nawet we własnym i wytwornym stroju, ale zawsze bez pasa i z bosymi nogami. W innych wypadkach brak pasa oznaczać miał pokorną postawę, w której występowali nawet czasem autorzy dzieł w scenie ofiarowania swej pracy możnemu protektorowi. W miniaturach można spotkać tak odzianezo

kica miękką dioiew- 24.1 a. Patynki drewniane według patynek A rnol fi nie go na obrazie van Eycka z I4J4 r.; h patynka ka z końca XV w. górna ze skór.*, dolna z okuuem

13 — Historia ubiorów

1!)3

m