78947 str45 (4)

275. Krótki męski ubiór wierzchni journade i kmica XV w., z rozcinanymi rękawami

276. Krój spodni ł hraguette. typowych dla końca XV w.

w XIV w. mieli za zadanie rozweselanie swymi żartami pana i jego gości w czasie ucz i; otrzymywali za swoje usługi wynagrodzenie i odzież, która w XIV w. miała już odrębny, lecz nieustalony charakter. Właściwy ubiór blazeński wytworzył się w drugiej połowie XV w. Wizerunki błaznów znaleźć można dość często w rękopisach francuskich, jak również w drzeworytach w Navis stultorum Sebastiana Brandta, Bazylea 1497 (2S0a, b). Wspólną cechą wariantów ubioru jest kaptur z oślimi uszami zakończonymi dzwonkami; często również występuje w ubiorze podział na dwie barwy, z których jedna zwykle jest żółta (2S0 a). Charakterystycznym zwyczajem u błaznów w XV w. było kierowanie żartobliwej przemowy do krótkiego bercika, zakończonego roześmianą maską, zwanego marotte (280 a). Czasem berelko blazcńskie z główką otrzymywało pstry ubiór lalki. W drugiej połowie XVI w. zwyczaj trzymania błaznów zaczął na dworach zachodnich zanikać, ponieważ uważano ich rolę za ubliżającą godności ludzkiej. W' Hiszpanii na dworze królewskim jeszcze w XVII w. malował Velazquez portrety dworskiego błazna i karłów, odzianych jednak w ozdobne dworskie ubiory. Również na dworach książęcych w Niemczech utrzymał się w XVI w. i nawet dłużej urząd nadwornego wesołka.

Wśród ubiorów XV w. pozostawały bez zmiany długie ubiory dworu królewskiego, używane w czasie uroczystości koronacyjnych, tzw. habits royaux, jak również długie ubiory znane pod nazwą garnache, noszone przez sędziów w czasie sprawowania funkcji urzędowych. W długich, poza zasię-

277 a-c. Formy torebek męskich zawieszanych na pasku przy długich i krótkich ubiorach męskich: torebka z okuciem występuje w latach czterdziestych, dalsze przykłady z 1480 r.

/ 278 a. Krótki ubiór do jazdy konnej, czerwony z szarym futrem, nałożony na niebies-ki doublei, widoczny w rozcięciach rękawów, spodnie szare, buty miękkie brązowe: b. długa szuba czerwona ob-ciśaięta paskiem, kołnierz futrzany brązowy, torba niebieska, przełom w. XV i XVI

279. Szuba królewska z wzorzystego aksamitu z czerwonym ornamentem na złoto-litymtle, przełom XV/XVI w.

280 a. Strój dworskiego błazna z dworu książąt burgundzkich, kaptur z uszami oślimi i kaftan podzielony na połowę żółtą i zieloną, spodnie żółte, patynki drewniane z kolcem-ostrogą, strój naszyty dużą ilością dzwonków, berło błazeńskie z główką marotte, około 1450 r. ; b. strój błazna z asymetryczną formą rękawów, kaptur z uszami zakończonymi dzwonkami

2X3