Strona013

II

O stronniczości myślenia historycznego

Celem dalszych rozważań jest argumentowanie na rzecz tezy głoszącej, że nie istnieje niewinny aksjologicznie dyskurs historyczny. Przez „niewinny aksjologicznie dyskurs historyczny” rozumiem postulowany przez niektórych historyków wytwór historycznego myślenia, który byłby wolny od ingerencji przekonań normatywnych żywionych bądź to przez jego twórcę/historyka, bądź też jest możliwe, że kultura (wspólnota badawcza), do której on należy, nie uzależnia go od obecnych w niej przekonań normatywnych. Zasadniczo uznaję za przekonujące argumenty zarówno Heinricha Rickerta, jak i Maksa Webera o tym, że nie jest możliwe ujmowanie fenomenów historycznych w separacji od wartości³³. Postulat autora Etyki protestanckiej i ducha kapitalizmu, że typ idealny wolny byłby od wartości, uznaję za trudny do spełnienia przez historiografię klasyczną. Argumentacja moja będzie przebiegać w trzech krokach, w których rozważam tzw. kulturową, metaforyczną i przygodną stronniczość myślenia historycznego.

Czytelnik, mam nadzieję, domyśla się, że na tym etapie rozważań przyjmuję, iż wierze w możliwość istnienia myślenia wolnego od aksjologii przeciwstawiam sytuacje stronniczości jako sytuacji udziału wartości w formułowaniu obrazu przeszłości.

Uważam za przekonująco argumentowaną tezę, że wartości nie da się odróżnić od

niewartości.