strona (377)

przykład częstotliwość prądu zmiennego może być zbyt duża. by organizm rozróżniał oddzielne bodźce, w związku z czym prąd taki może być odczuwany jak prąd ciągły. Przyjętym progiem częstotliwości, przy której występuje skurcz tężcowy mięśni, u zdrowych ludzi jest częstotliwość równa 30-50 Hz.

Odkrycie to pomogło w opracowaniu sposobu wybiórczego pobudzania włókien A za pomocą urządzenia wytwarzającego prąd fazowy niewywołujący reakcji ze strony włókien C. Doprowadziło to do powstania metody przezskórnej stymulacji elektrycznej nerwów - TENS. W późniejszym okresie wprowadzono pewne ograniczenia parametrów urządzeń i możliwość regulacji parametrów. Doprowadziło to do ogromnego rozrostu rynku aparatów do TENS i obserwowanej obecnie ostrej konkurencji.

Teoria endorfin

Nie zamierzam szczegółowo omawiać w tej książce zagadnień neurofizjologicznych związanych z syntezą endorfin. Zagadnienia te zostały omówione w wystarczającym stopniu w odpowiednich pozycjach z literatury.

Endorfina, budową chemiczną zbliżona do morfiny, wytwarzana jest w organizmie, gdy odczuwamy ból. Jest to wewnętrzny środek znieczulający. Stężenie endorfiny we krwi wzrasta, gdy impulsy napływające do mózgu wskazują na obecność bólu. Z badań nad metodą TENS wynika, że wytwarzanie endorfin można zwiększyć za pomocą stymulacji elektrycznej, która sprawia, że komórki wydzielające endorfinę zachowują się lak jak po zadziałaniu bodźca bólowego. Sam zabieg nie musi być bolesny. W poprzednich rozdziałach wspomniałem o różnicy w reakcji ustroju na stymulację prądem małej i wielkiej częstotliwości i o powiązaniach tego zjawiska 7 teorią endorfin. Z doświadczeń klinicznych wynika niepotwierdzona jeszcze badaniami laboratoryjnymi większa zdolność prądu małej częstotliwości do pobudzania syntezy endorfin. Stymulacja prądem małej częstotliwości (np. 1-4 Hz) jest w związku z tym zalecana w leczeniu przewlekłych chorób u pacjentów, których zapasy endorfin uległy uszczupleniu przez wiele miesięcy, a nawet lat, uporczywego bólu. W odróżnieniu od opisanej wcześniej zasady „krótko i silnie” dłuższy czas zabiegów wykonywanych za pomocą standardowych aparatów do stymulacji metodą TENS również przyczynia się do zwiększenia syntezy endorfin i wydłuża okres bez dolegliwości bólowych.

Prąd o bardzo niskiej częstotliwości (1-2 Hz) oraz o wzrastającym natężeniu można stosować w celu stymulacji mięśni, zakładając, że z powodu zwiększonej syntezy endorfin pacjent nie będzie odczuwał bólu. Urządzeń generujących prąd o tak niskiej częstotliwości jest jednak bardzo niewiele¹.

Środki ostrożności

1.    Nie umieszczać elektrod wzdłuż przebiegu tętnicy szyjnej (zatoka) w przednio--bocznej okolicy szyi.

2.    Nie stosować metody TENS u pacjentów z wszczepionym rozrusznikiem serca typu „na życzenie”.

3.    Nie stosować w przypadku bólu o nieustalonej etiologii. Ból jest ważnym objawem subiektywnym i nie należy go maskować.

4.    Podczas leczenia znieczulającego metodą TENS sportowcy nie powinni brać udziału w zawodach (zasada ta obejmuje również zwierzęta uczestniczące w zawodach dla zwierząt).

5.    Szczególną ostrożność w przeprowadzaniu zabiegów należy zachować u osób.

134

1

PMS-5 TNS unit, Wallant International Trade Corp., 312 Cox Street, Roselle, NJ 07203.