strona (380)

Przezskórna stymulacja elektryczna nerwów (TENS)

Historia

Wprowadzona w latach siedemdziesiątych XX w. przezskórna stymulacja elektryczna nerwów (TENS) szybko zdobyła status standardowej metody zwalczania bólu, zarówno przewlekłego, jak i ostrego. Jest to metoda nieinwazyjna i nie wymaga użycia substancji o działaniu narkotycznym. Metoda TENS jest zatem szczególną odmianą elektrostymulacji; jej zadaniem jest zwalczanie bólu, a nie, jak w przypadku innych metod, pobudzanie mięśni do skurczu lub wprowadzanie do ustroju związków chemicznych (jonoforeza). Niewielkich rozmiarów przenośne urządzenia do elektrostymulacji metodą TENS nadają się idealnie do samodzielnego użytkowania przez pacjenta w domu, zapewniając ciągłość leczenia oraz rozciągając opiekę medyczną na czas po opuszczeniu szpitala. Z pierwszych prac na ten temat, w których metodę TENS porównywano do narkotycznych leków przeciwbólowych, wynikało, że elek-trostymulację uważano za rozwiązanie alternatywne wobec farmakoterapii bólu, jeżeli, oczywiście, pacjent nie był już uzależniony od leków przeciwbólowych o działaniu narkotycznym. Ze względu na szeroki zakres zastosowań klinicznych TENS szybko stała się popularna wśród lekarzy i innych potencjalnych użytkowników. Również pediatrzy (specjaliści chorób stóp), dentyści i lekarze weterynarii wkrótce przekonali się o przydatności metody TENS do ich szczególnych potrzeb. Środowisko lekarskie niechętnie uznaje TENS za standardową metodę leczniczą, stosując tę odmianę elektroterapii zwykle wtedy, gdy wszystkie inne dostępne środki zawodzą. Traktowanie metody TENS jako ostatniej deski ratunku wpływa, oczywiście, ujemnie na jej skuteczność, zwłaszcza w przypadkach, gdy pacjent jest już w dużym stopniu uzależniony od leków przeciwbólowych, a choroba wkroczyła w zaawansowane stadium. Ci z lekarzy (i przedstawiciele innych specjalności), którzy korzystają z tej metody we właściwy sposób, osiągają znakomite wyniki w wielu przypadkach, takich jak ból przed- i pooperacyjny, ból związany z nie-zrośniętymi złamaniami, gojenie się złamań, położnictwo, bóle zębów i stawu skro-niowo-żuchwowego oraz wiele zespołów bólowych w obrębie stóp. Jeżeli chodzi o zastosowanie tej metody w weterynarii, to pomimo istnienia kilku anegdotycznych wzmianek nadal brakuje poważnych prac naukowych na ten temat.

Wybór urządzenia

Od czasu wyprodukowania pierwszych aparatów do leczenia metodą TENS rynek tych urządzeń rozrósł się znacznie i obecnie obejmuje 50 firm, z których każda wytwarza kilka typów stymulatorów. Fizykotera-

131