strona (467)

mo światła widzialnego) do częstotliwości 45 MHz (fale krótkie). Promieniowanie podczerwone to pasmo od 770 nm do około 12 000 nm. Promieniowanie to jest pochłaniane przez tkanki do głębokości 3 mm.

Podstawy fizyczne

Promieniowanie podczerwone jest emitowane przez rozżarzone ciała, takie jak np. żarnik opiekacza używanego w gospodarstwie domowym lub zwykła żarówka. Promieniowanie to jest niewidzialne, lecz silnie oddziałuje na tkanki wrażliwe na ciepło.

Wszystkie prawa fizyczne opisujące promieniowanie (patrz wyżej) odnoszą się także do promieniowania podczerwonego. Prawa te dotyczą kierunku padania fal i odległości od źródła promieniowania i mają duże znaczenie kliniczne.

Wykonując zabieg za pomocą promienników podczerwieni, fizykoterapeuta musi nieustannie kontrolować odległość pacjenta od źródła promieniowania i kąt padania promieni. W warunkach klinicznych zmniejszenie natężenia ciepła można osiągnąć przez: 1) zwiększenie odległości promienia od skóry pacjenta lub 2) zwiększenie kąta, pod którym promienie padają na skórę.

Źródła promieniowania podczerwonego

Źródła promieniowania (w tym podczerwonego) są szeroko wykorzystywane przez fizykoterapeutów w celu wytworzenia „płytkiego” ciepła przy powierzchni ciała (ryc. 3-4). W szpitalach, przychodniach i gabinetach prywatnych powszechnie stosuje się lampy różnych typów i kształtu, emitujące fale o różnej długości. Głównym celem naświetlań, stosowanych łącznie z innymi zabiegami lub jako samodzielna metoda lecznicza, jest rozgrzanie określo-

Ryc. 3-4. Typowe promienniki podczerwieni. Rubinowa żarówka 250 W (generator świetlny) i bimeta-liczny palnik pierścieniowy (generator nieświetlny) przystosowane do standardowych gniazd w lampach.

nej partii ciała i utrzymanie podwyższonej temperatury przez czas trwania zabiegu. Naświetlania promieniowaniem podczerwonym dają uczucie łagodnego, dobroczynnego ciepła.

Świetlne generatory podczerwieni

Świetlne generatory podczerwieni to urządzenia, które emitują promieniowanie podczerwone i widzialne (ciała rozżarzone i płonące, np. gorące druciki i różne rodzaje żarówek) (ryc. 3-5).

Nieświetlne generatory podczerwieni

Nieświetlne generatory podczerwieni to urządzenia wytwarzające wyłącznie promieniowanie podczerwone, bez promieniowania widzialnego, np. promienniki, pakiety ciepła wilgotnego, palniki bimetaliczne i pakiety ciepła chemicznego.

Działanie biologiczne

Spośród licznych korzystnych skutków działania promieniowania podczerwonego można wymienić: usprawnienie obiegu krwi, działanie uspokajające na zakoricze-

41