strony100 101

oddalone od budynków inwentarskich, zwłaszcza od chlewów. Studnie muszą być oddalone od gnojowni i budynków inwentarskich.

5.Ekonomiczne aspekty rozmieszczenia funkcji w mieście

5.1. Korzyści aglomeracji

W badaniach wzrostu miast szczególną uwagę przyciągają zależności pomiędzy ekonomiczną efektywnością a czynnikami wzrostu gospodarczego (kapitał, praca, ziemia, zagospodarowanie, organizacja, badania naukowe). Efektywność • lo pewnego stopnia rośnie więcej niż proporcjonalnie wraz ze wzrostem społeczno-gospodarczego potencjału miast (ich wielkości). Zależności te mają charakter nieliniowy. Efekty więcej niż proporcjonalne do nakładów powstają dzięki korzyściom aglomeracji [Leszczycki, Domański 1992]. Są to korzyści wynikające z koncentracji funkcji i ludności na małym obszarze. Zróżnicowanie łych efektów sprawia, że jedne miasta rozwijają się szybciej, inne wolniej. Wskutek tego zmienia się układ lokalizacyjny produkcji i usług.

Korzyści aglomeracji występują w trzech postaciach, jako: 1) korzyści ‘ikali (produkcji), 2) korzyści lokalizacji i 3) korzyści urbanizacji³¹.

Koszty produkcji zależą nie tylko od przestrzennej zmienności czynników produkcji. Zmieniają się one także w zależności od skali produkcji. Skala sama w sobie nie jest czynnikiem przestrzennym, ma jednak różne implikacje przestrzenne [Lloyd, Dickcn 1972, rozdz.7]. Korzyści skali to korzyści, które osiąga jednostka gospodarcza przez wzrost produkcji czy usług. Koszty produkcji lub usług zmniejszają się wraz ze wzrostem skali, jednakże tylko do pewnego poziomu - poziomu optymalnego. Po jego przekroczeniu następuje ponowny wzrost kosztów. Przedsiębiorstwo, powiększając swoją produkcję, osiąga więc najpierw tzw. korzyści skali, po czym doznaje niekorzyści skali.

" Należy zwrócić jednak uwagę, że często wspólne określenie korzyści aglomeracji przyjmuje się tylko dla korzyści lokalizacji i urbanizacji, a korzyści skali traktuje się jako odrębną kategorię.