652

3. W poprzecznej osi ciała (lewy bok - prawy bok)

♦G, - od prawej strony do lewej.

-G, - od lewej strony do prawej.

I tak dla przykładu przyspieszenie +3G. informuje nas. że od głowy do stóp działa przyspieszenie a ■ 3 g.

19.3.1. Wpły w przyspieszeń podłużnych ♦ G„ -G.

Podstawowym odczuciem, jakiego doziuje człowiek w sytuacji przyspieszenia kierowanego od głowy do nóg. jest pozorne zwiększenie masy ciała, co objawia się trudnościami w utrzymaniu głowy w pozycji wyprostowanej oraz utrudnieniu w poruszaniu koóczynami. co występuje już przy wartości 23 g. Tkanki miękkie oraz narządy wewnętrzne przemieszczają się w dół. co ma wpływ na ciśnienie wewnątrz jamy brzusznej. Największe zmiany zachodzą w układzie krążenia: krew przemieszcza się do dolnych partii ciała, w wyniku czego następuje spadek ciśnienia krwi (przeciętnie około 30 mm lig na każde I g) w górnych obszarach ciała ora/ zwiększenie ciśnienia i zastój krwi w kończynach dolnych. I tak dla wartości przyspieszenia 5 g. jeśli przyjmiemy, te na poziomie serca utrzymuje się ciśnienie 120 mm lig, to w okolicach mózgu spadnie do zera. a na poziomie stóp wzrośnie do 370 mm Hg. Podtrzymanie krążenia w mózgu wymaga wówczas zwiększonej pracy serca, czego następstwem są wyraźne zmiany w elektrokardiogramic.

Objawem niedotlenienia ośrodkowego układu nerwowego jest początkowo utrata widzenia obwodowego przy wartościach przyspieszeń 33-4.0 g działających przez 5 s. następnie w idzenia centralnego przy wartościach 4.5-53 g.

Wartości 53-6.5 g powodują całkowitą utratę św iadomości po około 10 s.

Przemieszczanie się narządów wewnętrznych, zwłaszcza wątroby i jelit, wywiera istotny wpływ na oddychanie. Przesunięcie przepony w dół zwiększa pojemność życiową płuc. zaś ograniczenie ruchów przepony powoduje spłycenie oddechów.

Badania ludzi, przeprowadzone na w irówkach. pozwolił) na określenie granicy tolerancji przyspieszenia +G_;:

3    g - od 1080 do 3600 s,‘

4    g -od 60 do 1200 s.

5    g - od 8 do 480 s.

8 g - kilka sekund.

Stwierdzono również, że tolerancja tego rodzaju przyspieszenia zostaje znacząco obniżona, jeżeli poprzedza je oddziaływanie przyspieszeń -G_r Zjawisko to znane w medycynie lotniczej jako „push-puU" może powodować nieoczekiwaną niezdolność pilota do lotu.

Generalnie przyspieszenia -G. są hardziej szkodliwe dla organizmu człowieka niż +G_r Najgroźniejsze jest przemieszczenie się krwi w mózgu. Już przy wartościach 13 g wy stępuje wzmożone tętnienie w skroniach, przy 2-3 g pojawia się ból głowy, trudny do wytrzymania przy większych wartościach. Przyspieszenie 3 g powoduje przyrost ciśnienia w tętnicach i żyłach szyjnych o 70-90 mm Hg. Zaburze-

652