str 168 169

4.    Szancchłopami nazywano w XV—XVII wieku oddziały pomocnicze, przeznaczone do naprawy i budowy dróg na trasie przemarszu armii, do sypania szańców, budowy mostów, do prac przy oblężeniach. Szancchłopami dowodzili szancmistrze, którymi byli zazwyczaj wyszkoleni artylerzyści.

5.    Korpus inżynierów Królestwa Kongresowego, choć połączony z artylerią, miał osobnego szefa; był nim generał Jan Mallet-Maletski, a od 26 lutego 1831 roku pułkownik (później generał brygady) Klemens Kołaczkowski Szefem sztabu korpusu był pułkownik Filip Meciszewski. Z pozostałych oficerów wybijali się: kapitan August Szulc, który kierował.pracami fortyfikacyjnymi w Modlinie, i kapitan Jań Paweł Lelewel (brat znakomitego historyka), kierownik robót fortyfikacyjnych na Pradze, podczas powstania awansowany do stopnia podpułkownika.

6.    Tabor to miasto założone w Czechach w 1420 roku — centrum lewego odłamu husytów, zwanych od Taboru taborytami. Tabor to także ruchomy, obóz warowny, formowany ze specjalnych wozów bojowych, stosowany przez husytów, którzy uczynili z niego istotny, element swej sztuki wojennej. Taktyka walki pod osłoną taboru, zarówno w szyku marszowym, jak i w miejscu, przejęta została od husytów przez Polaków już podczas wojny trzynastoletniej z Krzyżakami (1454—1466), kiedy to zaciężni Czesi służyli w wojsku polskim. Stosował tę taktykę po mistrzowsku hetman Tarnowski (bitwa pod Obertynem, 1531), a od końca XVI wieku także Kozacy. I wreszcie tabory to środki transportowe z wszelkim zaopatrzeniem armii.

7.    Mamy na myśli budowę Kanału Augustowskiego, zapoczątkowaną w 1820 roku (skończoną w 1840). W pierwszej fazie kierował budową Ignacy Prądzyński, będący wówczas podpułkownikiem kwatermistrzostwa.

8.    Michał Sokolnicki (1760—1816), wychowanek Korpusu Kadetów, awansowany w 1780 roku na porucznika, otrzymał w 1787 roku jako kapitan przydział do korpusu inżynierów koronnych. Był profesorem założonej w 1790 roku warszawskiej Szkoły Głównej Inżynierii, a następnie podpułkownikiem i zastępcą komendanta korpusu inżynierów litewskich. Znany jest opracowany przez niego w sposób nowatorski system budowy mostu pontonowego, szczególnie odpornego na działanie silnych prądów rzecznych. W powstaniu kościuszkowskim Sokolnicki awansował na generał-ma-jora. Był dowódcą piechoty Legii Naddunajskiej, generałem brygady (1807) i dywizji (1809). Należał do najwybitniejszych dowódców polskich epoki napoleońskiej. Zginął tragicznie podczas parady na Placu Saskim w Warszawie (pod kopytami rozhukanego konia).

9.    W 1807 roku, przy pierwszej organizacji armii Księstwa Warszawskiego. Armia ta podzielona została na trzy legie, a w skład każdej legii wchodził batalion artylerii złożony z trzech kompanii artylerii pieszej, jednej kompanii saperów (141 ludzi) i jednej kompanii taborów.

10.    Byli to oboźni, którzy czuwali nad porządkiem w marszu, wybierali miejsce na obóz, kierowali rozbijaniem i zwijaniem obozu. W połowie XVII wieku pojawił się urząd oboźnego wielkiego koronnego, jeden z wyższych w hierarchii wojskowej.

OD MYSIEJ WIEŻY DO MODLINA

1. Oto kompletna lista miejscowości, w których Kazimierz Wielki wzniósł zamki lub obwarowania miejskie (lokalizujemy je w obrębie dzisiejszych województw): katowickie (4) — Będzin, Bobolice, Krzepice, Olsztyn; krakowskie (15) — Czchów, Czorsztyn, Kazimierz, Kraków, Lanckorona, Niepołomice, Nowy Sącz, Ochodza, Ojców, Olkusz, Pieskowa Skała, Przyszów, Skawina, Wieliczka, Żarnowiec; kieleckie (11) — Lelów, Nowe Miasto Korczyn, Opoczno, Przedbórz, Radom, Sandomierz, Sieciechów, Solec, Szydłów, Wiślica, Zawichost; łódzkie (7) — Bolesławiec, Brzeźnica, Inowłódź, Łęczyca, Piotrków, Sieradz, Wieluń; poznańskie (8) — Kalisz, Koło, Konin, Ostrzeszów, Poznań, Pyzdry, Stawiszyn, Wieleń; zielonogórskie (1) — Międzyrzecz; bydgoskie (5) — Bydgoszcz, Kruszwica, Nakło, Przedecz, Złotoria; warszawskie (2) — Płock, Wyszogród; białostockie (1) — Rajgród; lubelskie (3) — Kazimierz nad Wisłą, Lublin, Wąwolnica; rzeszowskie (4) — Krosno, Lubaczów, Przemyśl, Sanek. Ponadto Lwów, Halicz, Tustań i Trembowla na Rusi Czerwonej oraz Włodzimierz na Wołyniu. Razem 66 miejscowości!

189