symbol043

86

A

100%*“

KPL KAK KCS

jOKRESY EPOKI BRĄZUj

Wykres 2. Broń i narzędzia w stosunku do ogółu stanowisk danej kultury lub okresu

Graficzne zestawienie danych wykazuje najczęstsze występowanie broni i narzędzi wśród znalezisk wodnych KCS oraz w V OEB, zaś minimum ich frekwencji w okresie halsztackim. Zauważamy ponadto przeciwstawność tendencji składania do wody ceramiki oraz broni i narzędzi krzemiennych w neolicie (wykr. 1-2: KPL, KAK, KCS) .

Dalsze informacje płynę z niezależnego ujęcia funkcjonalnych klas broni, narzędzi oraz ozdób metalowych w EB i wczesnej epoce żelaza. W tym celu obliczony został, na podstawie tab. 4-9, udział przedmiotów w każdej z klas funkcjonalnych, w stosunku do ogółu stanowisk z danego przedziału chronologicznego. Dodatkowo rozpatrywano je w perspektywie głównych regionów Niżu (Pomorze--Wielkopolska). Zawężenie analiz do zespołów zabytków nie wydało się celowym. Z jednej strony ograniczyłoby wartość obliczeń (mała liczba zespołów), z drugiej zaś nie stwierdziliśmy wcześniej istotnych różnic pomiędzy zawartością zespołów a spektrum zabytków ze wszystkich stanowisk w danym okresie (por. tab. 4-9).

Rezultaty analiz prezentuję wykresy 3 a, b, c (broń), 4 a, b, c (narzędzia) oraz 5 a, b, c (ozdoby). Odczytujemy z nich podobieństwo w zakresie deponowania broni i narzędzi (wzrost frekwencji w EB, spadek w Ha) , pozostających w opozycji do ozdób (spadek frekwencji w EB, wzrost w Ha). Tendencje powyższe w sposób mało precyzyjny rysują się w ogólnej skali Niżu (wykr. 3 a,

4    a, 5 a) . Dopiero uwzględnienie mniejszych jednostek geograficznych - Wielkopolski (wykr. 3 b, 4 b, 5 b) oraz Pomorza (wykr. 3 c, 4 c, 5 c) - uświadamia, iż mamy do czynienia ze średnią rzeczywistych różnic regionalnych.

Ilość znalezisk broni wzrasta na przestrzeni EB szczególnie wyraźnie w Wielkopolsce. Dodajmy jednak, że zjawisko to dotyczy głównie jej części zachodniej. Prócz II OEB (gdy zanikają tu znaleziska wodne), pochodzi stąd największy odsetek przypadków odnalezienia broni, w stosunku do ogólnej liczby stanowisk (tab. 4-9). Na Pomorzu, ze względu na nikłą ilość depozytów w III i IV OEB, trudno określić jednoznaczną tendencję. Jednakże za wyjątkiem II OEB, klasa broni występuje tu rzadziej, aniżeli w Wielkopolsce (wykr.3 b, c) . W okresie halsztackim obserwujemy podobną na Pomorzu i w Wielkopolsce, unikatowość broni w wodach (wyjątek to grot oszczepu ze Żdżar).

Narzędzia metalowe występują w Wielkopolsce z częstotliwością zbliżoną do broni. Wzrost ich udziału w ogólnej liczbie znalezisk jest jednak nieco bardziej radykalny (wykr. 3 b, 4 b). Przebiega przy tyra nierównomiernie, gdyż w II OEB narzędzia w Wielkopolsce zanikają, natomiast w IV OEB zmniejsza się ich frekwencja do 27 % wszystkich znalezisk wodnych.

Mankamenty depozytów pomorskich nie ulegają zmianie (nikła ilość stanowisk w III i IV OEB). Porównanie wykresów 4 b i c, wykazuje mimo to ogólną przewagę narzędzi na tym właśnie obszarze w stosunku do Wielkopolski. Zjawisko powyższe utrzymuje się na Pomorzu praktycznie od KPL, gdyż także w neolicie siekierki krzemienne i kamienne spotykano tu częściej, aniżeli w innych regionach Niżu (tab. 1-3).

Ozdoby stanowią komponent stopniowo malejący wśród znalezisk wodnych Wielkopolski. Dopiero w okresie halsztackim ich liczebność gwałtownie wzrasta, zaś towarzyszy jej spadek udziału broni i narzędzi (wykr. 3 b, 4 b, 5 b). Ozdoby pozostają więc w opozycji do pozostałych klas funkcjonalnych, szczególnie zaś w stosunku do narzędzi. Za wyjątkiem odcinka I-II OEB (gdy maleje ilość depozytów wodnych w Wielkopolsce), wzrostowi udziału ozdób w inwentarzach odpowiada spadek frekwencji narzędzi (wykr. 4 b,

5    b) . W skali Niżu Polskiego jedynie w II OEB częściej spotykamy ozdoby na Pomorzu, gdy obejmują one wszystkie lokalne depozyty wodne. Poza tym, dominują one jednak w Wielkopolsce (wykr. 5 b, c) .