WiZ0 (2)

NAJWIĘKSZE > NAJMNIEJSZE > WSTRZĄSAJĄCE

eXtrema

Sztuka w wielkim formacie

Ściana-ekran GreenPix w Pekinie, blisko kompleksu olimpijskiego, zaprojektowana przez Simone Giostra & Partners Architect to największy kolorowy ekran z diod LED na świecie, w dodatku samowystarczalny. Szkło stanowiące tzw. ścianę kurtynową pokryto polikrystalicznymi ogniwami słonecznymi. W dzień gromadzą one energię, po zmierzchu oddają. Gdy pogoda jest paskudna, ekran świeci słabiej. Ogniwa i LED-y umieszczono na ścianie z różną gęstością, odzwierciedlając wewnętrzną strukturę budynku. Ekran składa się z 2292 dużych „pikseli" i ma 2200 m’ powierzchni, rozdzielczość jest więc nieduża, co według projektantów stanowi o jego oryginalności. Wbrew pozorom nie jest przewidziany do wyświetlania reklam, lecz do prezentacji artystycznych. „Otwarcie" piano- _B mm* wane jest na czerwiec tego roku. www.greenpix.org

WIEDZA I ŻYCIE czerwir akr

Genetyczny potentat

Tak można by określić Epulopiscium fishelsoni, Gram-dodat-nią bakterię rezydującą w jelicie tropikalnych rybek - pokol-ców. Wielkością (do 600 pm długości) ustępuje tylko widocznej gołym okiem Thiomargarita namibiensis (wielkości kropki na końcu tego zdania), a „przeciętnych" bakterii w rodzaju pałeczki okrężnicy zmieściłoby się w jej wnętrzu milion. Do tego pod względem ilości materiału genetycznego 25-krotnie przewyższa nawet ludzkie komórki. Po co jednokomórkowcowi 50-120 tys. kopii genów? Głównie do ułatwiania wymiany substancji między bakterią a jej otoczeniem. Prawie całe DNA jest zlokalizowane na obrzeżu komórki, w okolicach błony komórkowej, dzięki czemu geny mogą szybko reagować na zmieniające się warunki środowiska, uruchamiając produkcję odpowiednich białek.

Esther Angert z wydziału mikrobiologii Cornell Universi-ty wykazała, że im więcej DNA, tym większa robi się bakteria, a zatem poliploidia ewidentnie jej służy. Do czego? Wyjaśnień jest kilka: być może wzrost rozmiarów jest faworyzowany przez goszczące Epulopiscium pokolce, bo im większa bakteria, tym większa jej pomoc w trawieniu. Według innej teorii zwiększenie liczby genów (i wielkości komórki) pozwala mikrobom przetrwać, bo nie mogą ich „połknąć” obecne także w jelicie pasożyty i komórki odpornościowe. Jeszcze innym wytłumaczeniem jest, że rozmiar pozwala bakteriom szybciej przemieszczać się w rybim jelicie ku miejscom najobfitszym w pokarm. Tak czy owak, ogromne DNA pozwala Epulopiscium wykorzystywać mechanizmy normalnie „zarezerwowane” dla o wiele bardziej skomplikowanych ewolucyjnie organizmów. Bakteria jest wyjątkowa jeszcze pod jednym względem: zamiast zwyczajnie przez podział rozmnaża się niejako „żyworodnie”, bo potomne komórki powstają wewnątrz komórki macierzystej, która potem rozpada się, uwalniając nowe pokolenie.

20