wstęp do teorii polityki img 13

Ryszard Zięba    \

I. Uwarunkowania polityki zagranicznej państwa i. Typologia uwarunkowań polityki zagranicznej

Polityka zagraniczna stanowi częśćogólnęj polityki państwa, która jakkolwiek jest kształtowana w jego systemie wewnętrznym, to jednak realizuje s»ę w systemie międzynarodowym. Zatem środowisko (otoczenie) polityki zagranicznej jest bardzo szerokie, a składają się na nic elementy wewnątrz systemowe jak i zewnętrzne o charakterze międzynarodowym. Wszystkie zmienne środowiskowe mają znaczenie, wywierają większy bądź mniejszy wpływ na treść i formy prowadzonej przez państwo polityki zagranicznej. W literaturze teoretycznej stosowane są różne terminy na określenie tych elementów środowiska polityki zagranicznej, takie jak: przesłanki, determinanty, wyznaczni-czynniki, uwarunkowania, kontekst łub po prostu środowisko. Pojawiają się. więc problemy definicyjne.

Jednak, jeśli zastosujemy ujęcie systemowe, należałoby przyjąć, że wszystkie elementy środowiska polityki zagranicznej należy uwzględniać przy wyjaśnianiu jej genezy. A zatem najbardziej odpowiednim do tego terminem wydają się „uwarunkowania” polityki zagranicznej. Termin ten jest szeroki i obej-ssuje zarówno czynniki warunkujące, jak też oddziałujące bardziej bezpośrednio. czyli, czynniki sprawcze (określające). Mieszczą się w nim zarówno te zm:enne środowiskowe, które stanowią przesłanki, a więc okoliczności sprzyjające realizacji określonych zamiarów, jak również determinanty, czy wyznaczniki podejmowanych działań i oddziaływań. W tym znaczeniu termin uwarunkowania Jest szerszy niż funkcjonujące w niektórych polskich publikacjach pojęcia „wy-dnaczników”, bądź też „czynników” polityki zagranicznej państwa¹.

• Zob. Ziemowit J. Pietraś, „Wyznaczniki polityki zagranicznej państwa", (w:] Artur Boćnar. Waldemar J. Szczepański (red.). Stosunki międzynarodowe. Problemy badań i teorii, Warszawa: PWN 1983, s. 161-174; Wojciech Kostecki, „Analizaczynnikowa stosunków mię-z^-arodowych (wybrane problemy metodologiczne)", [w:] ibidem, s. 175-191; Artur Bod-sar. Waldemar J. Szczepański, „Czynniki ewolucji współczesnych stosunków międzynarodowych”. [w:] ibidem, s. 283-302.