wstęp do teorii polityki img 60

65

padem systemu dwubiegunowego nie/aangażowaniejako opcja puli tyki zagranicznej utraciła raisun d'elre.

Izolacjoniztn, rozumiany jako wycofanie się państwa z aktywnego udziału w stosunkach międzynarodowych w celu zapewnienia sobie bezpieczeństwa jest współcześnie nierealny jako metoda polityki zagranicznej. Główną przesłanką takiej oceny jest rosnąca intensywność oddziaływań międzynarodowych we wszystkich sferach stosunków międzynarodowych, pogłębiająca się współzależność i globalizacja procesy szczególnie dobrze widoczne w sferze stosunków gospodarczych. Jednakże historycznie opcja ta była stosowana, przy czym jest ona szczególnie charakterystyczna dla mocarstw - klasycznym przykładem polityki izoiacjonizmu były przez wieki Chiny, a w wieku XIX - także Stany Zjednoczone²⁷.

3.2. Metody multilateralne

Sojusze obronne lub zaczepne (bądź łączące te funkcje) - czyli systemy zbiorowej obrony - sąjedną z najstarszych historycznie metod zapewniania państwu bezpieczeństwa. W sojuszu uczestniczą co najmniej dwa państwa, które łączy wola osiągnięcia wspólnymi siłami określonych celów politycznych. Sojusz ma przy tym wzmocnić ich potencjał militarny na wypadek agresji na jedno z nich z zewnątrz bądź w celu przeprowadzenia agresji na inne państwa. Kluczowym zapisem porozumienia sojuszniczego jest casus foederis, definiujący warunek przyjścia z pomocą jednemu z sojuszników. We współczesnych sojuszach dominuje charakter obronny. Na pierwszym planie pozostaje funkcja kumulacji sił)' militarnej i powiązana z nią funkcja odstraszania (pomimo trwającej dyskusji na temat współczesnej polityzacji Sojuszu Północnoatlanty ckiego). W zestawieni u z soj uszami historycznymi, cechuje je także większa wielostronność i wyższy stopień instytucjonalizacji (NATO -podobnie jak wcześniej również Układ Warszawski - jest organizacjąmiędzyna-rodową, z rozbudowanym systemem organów, zintegrowanym dowództwem wojskowym i siecią baz wojskowych dyslokowanych w państwach sojuszniczych o strategicznym położeniu)²⁸.

Koncepcja bezpieczeństwa zbiorowego, która legła u podstaw konstrukcji sy stemu bezpieczeństwa zbiorowego, wywodzi się /. pojawiających się u róż-

²⁷ Michał Dobraczyński i Janusz Stefanowicz przytaczają także przykłady izolacjonistycznej polityki Izraela i Republiki Południowej Afryki w epoce apartheidu. Pierw szy z tych przykładów wydaje się kontrowersyjny ze względu na liczne i silne więzi łączące Izrael z państwami Zachodu, głównie Sranami Zjednoczonymi. Stąd politykę Tcl Awiwu należałoby raczej nazwać „izolacjoni-zmem lokalnym” - wobec arabskich sąsiadów, co nie wypełnia znamion pojęcia izoiacjonizmu. Zob. Dobroczyński, Stefanowicz, op.cit., s. 175 178.

²* Zob. Dobroczyński, Stefanowicz, op.cit, s. 135-139. Robert O. Keohane podkreśla, Ze So-josz Północnoatlantycki jest najbardziej zinstytucjonalizowanym systemem zbiorowej obrony w historii stosunków międzynarodowych. Por. Robert O. Keohane, „International lnstitutions: Can lr,-terdcpcndencc Work?”, Foreign Policy,Ko. 110, Spring 1998, s. 84.