Zdjęcie0545 (2)

jak rzecz ujmuje św. Tomasz—ze słusznym rozumem. Słuszność uzyskuje rozum ze zderzenia dwóch racji — za i przeciw.

Niewątpliwie zasada słuszności jest pewną kontynuacją zarówno za. sady sprawiedliwości jaki i zasady umiaru. Różnica pomiędzy nimi zasadza się na zakorzenienia zalet i wad moralnych. Dla Arystotelesa i zasady umiani, wady moralne tkwią w nierozumnej i rozumnej części duszy, w ule-ganiu nadmiernym pragnieniom uciech zmysłowych (jak pospólstwo czy hedoniści) i niedostatku pragnień umysłowych. Dla Cycerona zaś w wy. borach i działaniach nieracjonalnych. To, co nieracjonalne jest niesłuszne (złe moralnie), to natomiast, co jest racjonalne (mądre) jest słuszne (dobre). Ale św. Tomasz i jego rozumienie zasady słuszności wyeksponowało to, że wady tkwią w rozumie ludzkim, jego błędach i złudzeniach, wadliwym odczytywaniu natury i prawa naturalnego.

Słuszny rozum jest w stanie dotrzeć do podstawowych cnót naturalnych. Są to cnoty wymieniane już przez starożytnych, głównie Arystotelesa, które Akwinata analizuje i definiuje z perspektywy średniowiecznej i chrześcijańskiej. Zestaw tych cnót wyparł wcześniejszy, który związany był z czasami przedtomistycznymi. Był to zestaw wzięty od Platona za pośrednictwem Cycerona przez św. Ambrożego (340—397). W zestawie tym znalazły się cnoty kardynalne (platońskie) i teologiczne (ewangeliczne). Wśród pierwszych zalazły się takie jak:

•    męstwo;

•    mądrość;

•    umiarkowanie;

; • sprawiedliwość.

Natomiast wśród cnót teologicznych (wskazanych przez św. Pawia w Pierwszym Liście do Koryntian — 13,13) znalazły się takie, jak:

•    wiara;

' • nadzieja;

. * miłość czy miłosierdzie.

Te cnoty teologiczne św. Tomasz przejął do swojego systemu etycznego i nazywał cnotami objawionymi (tzn. natury, i wynikającymi z prawa bożego). Ale w tym systemie pomieścił on wiele innych cnót naturalnych. Wśród nich znajduje się i cnota męstwa, której poświęcił cały 21 tom Suity

„i, jest ono oj Zaletami i

glczoe jak i kd let etycznych! ty uniwersalni na takich zacl

(jądkowamu siebie. Władz ralne, którycł Średniov waniu od nie lakosłusznyi go śluby zobo dy, obrony łd Miał być obij powinien tra I dniowieczna ludniu ograb | przytomnośj

Zasada zgodne z tal identyfikuj' aby się nak Zząsadytej czonej wolni Nakaz i uznawanie waniu i rad szerząc jej wersalne i Zasada Humeilm prowadzać

102