Untitled2

1. Ludzie są racjonalni, znają się na rachunku kosztów a w swojej działalności kierują się egoistycznymi celami i interesami. Realizując je działają na korzyść interesu całego społeczeństwa. Z konfliktu i egoizmu rodzi się harmonia i dobro ogólne.

2. Kapitaliści nie są altruistami. Produkują towary na które jest społeczne zapotrzebowanie. Konkurencja między kapitalistami powoduje że dobra są produkowane i sprzedawane po koszcie ich wytworzenia z normalną stopą zysku. Jeżeli zysk przewyższa normalną stopę, do gałęzi przemysłowej napływa dodatkowy kapitał, co prowadzi do wzrostu produkcji i obniżenia cen do poziomu kosztów produkcji. Następuje samoczynny przepływ alokacyjny kapitału i innych zasobów, prowadzący do równowagi rynkowej, podażowo-popytowej.

3. Gospodarką kierują konsumenci zgłaszający popyt i głosując swymi pieniędzmi na produkty, kupując je. Zmiany ich pragnień (popytu) przejawiają się w zwyżkach i zniżkach cen, co prowadzi do wzrostu lub spadku zysków

kapitalistycznych, a pośrednio do zmian alokacji zasobów zgodnie z popytem konsumenckim. Dzięki konkurencji towary są produkowane po najniższych kosztach społecznych. Bez interwencji rządu dochodzi do optymalnej alokacji zasobów.

4. Podstawą wartości dóbr jest praca ludzka i użyteczność. Wysokość cen w krótkim okresie czasu kształtuje popyt i podaż, są to „ceny rynkowe". W długim okresie czasu ceny kształtowane przez konkurencję zrównują się z kosztami

GŁÓWNE TEZY EKONOMII KLASYCZNEJ:

produkcji. Są to „ceny naturalne".

5.    Monopole są szkodliwe dla gospodarki, gdyż przez ograniczanie produkcji monopoliści podnoszą ceny rynkowe.

6.    Wszelkie mieszanie się rządu do gospodarki jest niepożądane ponieważ stanowi naruszenie praw natury i wolności osobistej. Interwencjonizm regulujący handel wewnętrzny i zagraniczny sprzyja korzyściom kupieckim, a nie społeczeństwu. Bogactwu Anglii najlepiej sprzyja polityka leseferystyczna.

7. Występują dziedziny i przypadki wymagające interwencji państwa. Przykładowo niezbędne są tu cła chroniące „raczkujące" gałęzie przemysłu. Podobnie gdyby wolny handel narażał na szwank obronność kraju, rząd powinien

stosownie interweniować. Zadaniem rządu jest bowiem dbanie o obronność kraju, budowanie i utrzymywanie dróg i szkół oraz dostarczanie dóbr, które przynoszą wielkie korzyści społeczne, a których podmioty rynkowe, ze względu na uzyskiwany z nich mały zysk, nie chcą produkować.

8. Bogactwo narodu zależy od akumulacji kapitału, który właściwie alokowany prowadzi do wzrostu i rozwoju gospodarczego. Źródłem akumulacji kapitału są oszczędności. Pracownicy najemni ze względu na niskie dochody nie są w stanie oszczędzać. Właściciele ziemscy dochody swoje wydają na cele nie produkcyjne, konsumpcji hedonistycznej, a tym samym nie oszczędzają i nie akumulują kapitału. Dobroczyńcami społeczeństwa jest klasa przemysłowa

(kapitaliści), która dożąć do osiągnięcia zysków i powiększenia swojego bogactwa oszczędza, akumuluje i inwestuje produkcyjnie. Nierówność podziału dochodu na korzyść kapitalistów ma ogromne, pozytywne znaczenie społeczne. Bez nierówności w podziale dochodu wzrost gospodarczy jest niemożliwy. Cały roczny produkt, przy równym podziale, byłby konsumowany, bez możliwości oszczędzania, akumulowania i inwestowania.

9. Bogactwem jest roczny strumień dóbr i usług, a nie zakumulowany fundusz szlachetnych metali. Strumieniowi temu sprzyja import opłacany eksportem. Ostatecznym celem działalności gospodarczej jest konsumpcja a nie produkcja

jako cel sam w sobie, jak uznawali merkantyliści. Źródłem pomnażania bogactwa jest praca, a nie efektywność ziemi, jak uznawali fizjokraci. Bogactwo należy mierzyć w przeliczeniu na jedną osobę a nie w wielkości absolutnej.

Wielkość bogactwa(dochodu narodowego) bezpośrednio uzależniona jest od siły produkcyjnej pracy i jej odsetka pracowników, którzy są zatrudnieni pożytecznie, czyli produkcyjnie. Siła produkcyjna pracy zależy od podziału pracy i jej specjalizacji.

Smith przedstawił przykład z fabryki produkującej szpilki. Bez podziału pracy jeden robotnik wytwarzał 20 szpilek dziennie. Gdy czynności produkcyjne podzielono na 18 różnych czynności, produkcja wzrosła do 4800 szpilek na jednego robotnika, a więc siła produkcyjna pracy (wydajność) wzrosła 240 razy. Przyznał jednak, ze daleko idący podział dehumanizuje robotników. Zakres specjalizacji i wielkość podziału pracy jest zależna od wielkości rynku i zakumulowanego kapitału. Im większy jest rynek, tym więcej można produkować na jego potrzeby jednorodnych produktów, przy dużym podziale pracy. Wymaga to jednak dużego kapitału ze względu na wzrost czasu produkcji w

poszczególnych obróbkach technologicznych, utrzymywanie zapasów, wyposażenie itp.

Za pożyteczną pracę służącą wzrostowi bogactwa Smith uznał tylko pracę produkcyjną przy wytwarzaniu dóbr. Wszelkie usługi i wydatkowana na nie praca jest nieprodukcyjna, nie pomnaża bogactwa, a wręcz przeciwnie, pomniejsza bogactwo przez konsumpcję. Do pracy nieprodukcyjnej zaliczył wszystkie usługi, począwszy od służby domowej, po urzędników i wojskowych.

11, Wartość ma dwa znaczenia, jako wartość użyteczna określonego przedmiotu, dzięki której zaspakajane są potrzeby-jest to wartość użytkowa dóbr, lub gdy dobro zamienia się na inne, posługując się nim, jako środkiem płatniczym-jest to wartość wymienna dóbr. Smith był twórcą tzw. paradoksu diament-woda. Produkty które mają najwyższą wartość użytkową(woda), mają nieznaczną lub wcale nie mają wartości wymiennej. I odwrotnie, produkty posiadające najwyższą wartość wymienną(diament), mają małą wartość użytkową lub w danych okolicznościach w ogóle mogą jej nie posiadać.

12. Smith i inni klasycy sformułowali doktrynę funduszu płac. Zgodnie z nią istnieje pewien stały fundusz kapitału przeznaczony na sfinansowanie płac robotników, którego źródłem są oszczędności kapitałów. Przy danej wielkości funduszu płac i liczebności siły roboczej, stawki płac są określone relacją zachodzącą między funduszem płac, a ilością siły roboczej. Wyraził przy tym pogląd, że wzrost stawek płac spowoduje wzrost liczby ludności i podaży siły roboczej, tak iż w końcu płacę obniżą się z powrotem do poprzedniego poziomu, przy stałości funduszu płac. Antycypował tym samym malthusiańską teorię ludności.

pomnażania bogactwa. Według Smitha robotnicy akceptują potrącanie zysków z wytwarzanych przez nich wartości, gdyż sami nie posiadając kapitału nie mogliby egzystować. Zysk kapitalistyczny dzieli się na dwie części: czysty

^3_< Zyski są zasadne, gdyż stanowią dla kapitalistów zapłatę za spełnianą pożyteczną rolę: zaopatrywanie siły roboczej w środki do życia poprzez płace oraz dostarczanie kapitału (surowców, maszyn itp.) do celów produkcyjnych, w celu

dochód procentowy od wyłożonego kapitału oraz zwrot (rekompensatę) za ponoszenie ryzyka produkcyjnego.

Smith przewidywał, że stopa zysku z biegiem czasu będzie malała z trzech powodów:

-konkurencji na rynku pracy, co sprzyjać będzie wzrostowi płac i zmniejszaniu się zysków;

-konkurencji na rynku produktów, co spowoduje zniżkę cen i spadek zysków;

-konkurencji na rynku inwestycyjnym, co przy ograniczonych możliwościach inwestowania wg Smitha, prowadzić będzie do spadku zysków.

14. Podstawą mierzenia dobrobytu jest nieużyteczność pracy. Termin ten nie przyjął się w późniejszych rozważaniach, a sam wywód teoretycznych klasyków jest skomplikowany i niedopracowany.

Klasycy uznali, że dobrobyt (dochód narodowy) nie może być mierzony wartością wyprodukowanych dóbr po cenach rynkowych, gdyż: dobra są zmienne oraz mają one subiektywne preferencje użytkowników; ceny relatywne dóbr < zmienne, a ich miary odniesienia do pieniądza, złota, zboża itp. są też względne, gdyż ich wartości też są lub mogą być zmienne.

Jedyną miarą odniesienia niezmienną wg Smitha jest praca. Równa ilość pracy zawsze i wszędzie ma równą wartość dla robotnika. Jeśli robotnik pracuje mniej czasu na wytworzenie określonego dobra niż w okresie uprzednim, to ta zaoszczędzona suma czasu jest nieużyteczną pracą. Smith nie omówił sposobu określania lub mierzenia nieużyteczności pracy, a jedynie filozoficznie wskazał na skomplikowane zjawisko mierzenia dobrobytu. Mieści się ono w kategoriach obecnie związanych z wydajnością i produktywnością.    _ •=.....~    ~-