Zdjęcie1196

I

I

więcej pracy i zapału.

Dopiero na czwartym miejscu — po czynnościach, stosunkach i osobach społecznych — umieścił Znaniecki najbardziej złożone układy społeczne, jakimi były — według jego schematu — grupy społeczne jako „(...) odrębna logicznie kategoria układów odosobnionych, składających się ze współzależnych jednostek ludzkich” >•».

meckicmu, ta (tal na gruncie końce,*,. . DWrong określi! trafnie Jako the oecmS*!?¹ zedconceptjon o/ nura, opierającej Hą na rato. tanlu. te całe w Istocie postępowanie jednostki Jest wyznaczone przez ^mleczne normy, nie pozostawiające miejsca na swobodę i inicjatywę Autor Łudzi teraźniejszych bardzo stara! się aby takiej wizji człowieka nie uznać za swoją! We Wstępie do socjologii mówił nie tylko o „biernej” stronie osobowości, ale i o Jej stronie „czynnej", co przypomina Meadowskie rozróżnienie me i 7. W Socjologii wychowania pisał, te „(...) powiedzieć musimy, że osobowość człowieka istnieje nie w odosobnieniu od świata, jako bierny przedmiot wpływów środowiska reagujący na te wpływy, lecz w samym tym świecie, jako działalność przetwarzająca i organizująca rzeczywistość i rzeczywistość przetwarzana i organizowana przez działalność" *•*. Rzecz wszakże w tym, te jako badacz trzymający się ustalonego przez siebie programu socjologii musiał skupić uwagę na czymś innym niż indywidualność i twórczość, chociaż nigdy me przertał interesować się, jakie warunki społeczne będą im najbardziej sprzyjać. Było więc z jego strony aktem teoretycznej konsekwencji przekształcenie teorii osób (czy też osobowości społecznych) w teorię ról społecznych. Teoria ta przyniosła mu w socjologii światowej spore uznanie — bez porównania większe niż teoria czynności społecznych, w którą włożył dużo

SW. Ł IX, Ł 105.

^w F. Znaniecki, dodał Groupi in the Modern World

Autor Wstępu tło socjologt* uumtal <y£a\ząi-mZący sic grupami społecznymi z* najbardziej

i3ą* *-j «•«**- £■£*• ^łrox^^m^^łe-

bo u csuAwZnanlecklego poświęcano grupom społecznym mnóstwo uwagi, tworięc Ich nlezll-nonc typologie i klasyfikacje lub po prostu opisując poszczególne grupy. Jakie wyrótnlano w społeczeństwach współczesnych. Nie brakowało też autorów, którzy skłonni byli traktować socjologią właśnie Jako nauką o grupach społecznych. Znaniecki odrzucał koncepcją socjologii Jako „nauki o społeczeństwie**, zależało mu jednak na tym, aby nie utożsamiać zjawisk społecznych ze zjawiskami zachodzącymi w ramach grup. Uważał on. że w stosunku do tych ostatnich zjawiska społeczne tworzą klasą nieporównanie szerszą, ponieważ    są niezliczo

ne czynności społeczne, które wykonuje ona (tj. każda jednostka - J.S.) nie jako członek ja

kiejś grupy, lecz po prostu jako działające indywiduum*’ *•*. Nie była to, oczywiście, jedyna możliwość teorii grup społecznych Znanieckiego. Warto zwrócić uwagą, że autor Social Actioru starał sią wprawdzie stworzyć teorią wszelkich grup społecznych, ale najwiącej uwagi poświęcił programowo grupom większym, niesprowa-dzalnym do Jace-to-jace groups, chociaż od badacza czynności i stosunków społecznych pomiędzy dwoma partnerami można byłoby oczekiwać szczególnego zainteresowania małymi grupami, nie tak dawno odkrytymi dla teorii socjologicznej przez Simmla. Paradoks jest tylko pozorny, gdyż, po pierwsze, w swych rozważaniach o czynnościach, stosunkach i rolach społecznych Znaniecki podjął wiele problemów, które inni badacze rozważali w kontekście swo-- ich teorii grup społecznych (np. zagadnienie rodziny znajduje u Znanieckiego dość wszećh-

w- Morroi Berger, T. Abel, Charles H. PSge ⁽^^d ?* Frecdoro and Contro! in Modern. Sodęty. ^New Vork

1964,