CCF20091108003

Miejsce pracy	Częstość obrażeń na 100 pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze godzin
Zakłady paczkujące mięso	33,4
Produkcja prefabrykatów budowlanych	29,8
Produkcja wysoce zautomatyzowana	28,1
Produkcja wsporników dachowych	27,1
Cukrownie	26,2
Produkcja drewnianych prefabrykatów budowlanych	26,0
Rekultywacja odpadów gumowych	25,7
Tartaki	25,4
Budowa i remonty statków	24,2
Producenci instalacji hydraulicznych	23,5

Źródło: Dane pochodzą z Bureau of Labor Statistics.

Godziny pracy. Można podejrzewać, że im dłuższy czas pracy, tym więcej będzie wypadków, ale badania tego nie potwierdzają. Częstość wypadków rośnie przy pracy zmianowej. Generalnie biorąc, mniej wypadków zdarza się na nocne) zmianie niż na dziennej, ale wypadki zmiany nocnej są z reguły znacznie poważniejsze. Może to być związane z jakością oświetlenia. Być może sztuczne oświetlenie w nocy bardziej sprzyja pracy niż naturalne oświetlenie w ciągu dnia.

Badania w zakładach przemysłu żelaznego i stalowego pokazały, że 41% wypadków wydarza się pomiędzy godziną 7.00 a 15.00; 23% ma miejsce pomiędzy godziną 15.00 a 23.00, a tylko 16% następuje pomiędzy 23.00 a 7.00, tj. na nocnej zmianie. Wykryto dwa okresy szczególnie sprzyjające wypadkom - pomiędzy godz. 9.00 a 10.00 rano oraz pomiędzy godz. 14.00 a 15.00. Oba te „wypadkowe szczyty” mogą być wynikiem zmęczenia (Ong, Phoon, Iskandar & Chia, 1987).

Badania przeprowadzone w amerykańskich zakładach nuklearnych pokazały, że im dłuższy czas pracy, tym częściej pojawiają się sytuacje niebezpieczne i naruszenia ustalonych procedur, czyli błędy grożące bardzo poważnymi konsekwencjami (Baker, Olson & Morisseau, 1994).

Oświetlenie. Dobre oświetlenie redukuje liczbę wypadków. Zdaniem firm ubezpieczających jedna czwarta wszystkich wypadków w zakładach przemysłowych spowodowana jest złym oświetleniem. Wypadki zdarzają się częściej w zakładach produkujących w półmroku, przed włączeniem sztucznego oświetlenia. Półmrok jest również częstą przyczyną wypadków samochodowych. Związek pomiędzy jakością oświetlenia a częstością wypadków w przemyśle znany jest od dawna. Kadra kierownicza powinna szybko reagować na słabe oświetlenie obszaru pracy.

Temperatura. Badania nad pracownikami przemysłowymi pokazują, że wypadki zdarzają się rzadziej w temperaturze 21-24°C. Wzrost częstości wypadków następuje przy dużych wahaniach temperatury, czy to w górę czy w dół. Badania nad górnikami pokazały, że poważne wypadki zdarzały się trzy razy częściej

rw wysokich temperaturach pracownicy su mniej ostrożni. Temperatura wpływa ••liniej na starszych niż młodszych pracowników; pracownicy starsi częściej v powodują wypadki w wysokich temperaturach.

Maszyny i urządzenia. Częstość wypadków zależy również od jakości inii/ędzi, maszyn i urządzeń wykorzystywanych podczas pracy. Jeśli na przykład inojoktant umieszcza wyłącznik urządzenia w trudno dostępnym miejscu, w razie Hiigłrj potrzeby nie można maszyny zatrzymać natychmiast. Przyczyną wypadków może być złe rozmieszczenie świateł kontrolnych, nieodpowiedni system sygnalizacji niebezpieczeństwa, lub też trudne do odczytania cyfry.

Psychologowie inżynieryjni próbują dopasować wykorzystywany w pracy sprzęt do możliwości operatora-człowieka (por. rozdział 13). Badania nad bezpiecznym projektowaniem stanowiska pracy okazały się bardzo owocne, zwłusze/.a w przypadku urazów kumulujących się z czasem oraz powstałych przy sys tematycznym powtarzaniu pewnych ruchów. Tego typu urazy są efektem ciągłego powtarzania ruchów rąk i nadgarstków, ale mogą też szkodzić stawom barkowym t/y plecom. Urazy wywołane powtarzaniem ruchów są częste u urzędników pracujących przy komputerze oraz wśród niektórych robotników. Konsekwencje Inkich urazów łagodzi dobre zaprojektowanie narzędzi i urządzeń, dbałość o dobrą postawę ciała pracownika podczas pracy oraz organizacja przerw w pracy.

Przyjrzyjmy się zakładom paczkowania mięsa, aby zobaczyć, jak dobre narzędzia mogą zredukować liczbę wypadków. W takich zakładach częstość wypadków przy pracy jest najwyższa (por. tab. 11.2), ponieważ pracownicy nieustannie posługują się nożami. W celu zredukowania liczby wypadków zespoły złożone z przedstawicieli kadry kierowniczej i robotników miały zbadać pracę wszystkich 800 pracowników firmy.

Zespoły zmieniły kształt i ostrość noża oraz jego uchwyt, aby odciążyć nadgarstek pracownika. Zmieniono wysokość stanowiska pracy, aby pracownicy nie musieli się schylać; zaprojektowano transporter, aby wyeliminować podnoszenie i przenoszenie mięsa; wyłożono podłogę specjalną wykładziną, by zmniejszyć /.męczenie spowodowane staniem. Te zmiany znacznie obniżyły liczbę i konsekwencje kumulujących się urazów, a ponadto zmniejszyły czas przestojów i liczbę zwolnień z powodu wypadków (May & Schwoerer, 1994).

Do sukcesu tego przedsięwzięcia przyczynili się robotnicy. Zostali zaangażowani w przygotowanie projektów, które miały uczynić ich pracę bezpieczniejszą, mniej męczącą i łatwiejszą do wykonania. Bardzo często zmiana w pracy jest łatwiej akceptowana, kiedy pracownicy uczestniczą w jej przygotowaniu.

Urazy wywołane powtarzaniem pewnych ruchów często występują u kasjerów w sklepach spożywczych, którzy nieustannie wykonują ruchy nadgarstkiem przy elektronicznym odczytywaniu ceny towarów. Każdy produkt trzeba przesunąć i ustawić przed czytnikiem, aby cena została wprowadzona do kasy. Badania nad 19 typami elektronicznych czytników - z uwzględnieniem doświadczeń zawodowych kasjerów - pokazały, że stanowisko kasowe, w którym kasjer przy wykonywaniu pracy siedzi, wywołuje napięcie ramion i pleców.

395