ZF Bień
9

Podstawowe cele i instrumenty zarządzania finansami 19

woju działalności firmy od chęci wierzycieli do udzielania jej kredytów oraz do ich refinansowania (odnawiania)¹.

Skala ryzyka finansowego rośnie w miarę zwiększania się zadłużenia. Jednak racjonalne korzystanie z obcych kapitałów sprzyja wzrostowi zyskowności kapitałów własnych, co skłania do ponoszenia ryzyka finansowego. Rysuje się zatem określona sprzeczność między dążeniem do maksymalizacji zyskowności własnych kapitałów i zagrożeniem utraty dalszej egzystencji firmy wskutek nadmiernego zadłużenia.

Ryzyko

niewypłacalności

Szczególnie widoczną formą ryzyka finansowego i groźną w skutkach dla przedsiębiorstwa jest ryzyko utraty płynności finansowej, tj. zdolności do terminowego regulowania przez firmę zobowiązań. Objawia się ono w rozkojarzeniu terminów wpływów gotówki i zapadających terminów płatności na rzecz wierzycieli. Ryzyko utraty płynności finansowej, oznaczające także brak zdolności do uzyskiwania kredytów i pożyczek, występuje nie tylko w przypadku powstawania strat. Może pojawiać się także w przedsiębiorstwach osiągających wysokie nawet zyski, jeżeli naruszona zostanie równowaga między terminami wpływu gotówki i koniecznymi wydatkami na pokrycie zobowiązań (np. wskutek nadmiernego zaangażowania się w nowe inwestycje bez uprzedniego zabezpieczenia pewnych źródeł ich sfinansowania).

Granice

rozsądnego

ryzyka

Dążeniom do maksymalizacji zysków powinna zatem towarzyszyć świadomość wielkości ponoszonego ryzyka finansowego i określenie jego granic, uznanych przez decydenta za rozsądne (reasonable risk) i możliwe do pokrycia w razie niepowodzenia bez doprowadzania firmy do upadłości. W zależności od stopnia

1

W praktyce obie kategorie ryzyka, tj. gospodarcze i finansowe wzajemnie zazębiają się. Nietrafne decyzje gospodarcze (np. w zakresie asortymentowej oferty sprzedaży) mogą powodować ryzyko niewypłacalności. Z kolei ryzyko finansowe spowodowane znacznym, nieprzewidzianym wzrostem stóp procentowych prowadzi niejednokrotnie do powstania ryzyka gospodarczego. Jednak ze względu na specyficzne cechy ryzyka finansowego celowe jest jego odrębne rozpatrywanie, gdyż umożliwia to jego ocenę już w momencie przygotowywania decyzji.