IMG02

338 • Talos

zerwać tę żyłę iT. zmarł (inna wersja podaje, że jeden z Argonautów, Pojas, przebił tę żyłę strzałą). Patrz także Europa.

Talos", jeden z uczniów —» Dedala, syn jego siostry Polika-sty, nazywany także —> Perdyksem (albo Kalosem). Utalentowany kowal. Wynalazł koło garncarskie, piłę i cyrkiel. Dedal zazdrościł mu talentu, w końcu strącił go z dachu świątyni —» Ateny na —> Akropolu. Inna wersja mówi, że Dedal postąpił tak, ponieważ podejrzewał T. o kazirodcze stosunki ze swoją siostrą.

Tamyris, Tamyras, syn Filamona i —> nimfy Argiope (inne przekazy mówią, że ojcem jego był Aetlios, syn —» Endy-miona, matką zaś —> Erato lub —> Melpomena). Był sławnym muzykiem (kitarodą, tj. śpiewakiem akompaniującym sobie na kitarze), któremu przypisywane są różne poematy i innowacje w muzyce. Miał jakoby skomponować —> Teogonię, Kosmogonię i Tytanomachię. Przypisywano mu również stworzenie tonacji doryckiej. Szczególny kunszt wykazywał w śpiewie, jak również w grze na lirze, której nauczył go —» Unos. Według Homera (Iliada, ks. II, w. 594 n.) T. stanął do współzawodnictwa w sztuce muzycznej z —> muzami w Dorion w Mesenii, ale przegrał. Oburzone boginie za karę oślepiły go i odebrały mu zdolności muzyczne. Wówczas T. rzucił niepotrzebną mu już lirę do rzeki o nazwie Balyra (na Peloponezie). Miejsce to zazwyczaj lokalizowane jest w Dorion. Po śmierci cierpiał męki razem z innymi pyszałkami w —> Tartarze.

Tanais,¹ bóg-rzeka, syn —»Okeanosa i —»Tethys (dziś. Don). ² Inny mit podawał, że T. był synem Berososa i —» Amazonki Lysippe. Czcił on jedynie —> Aresa. Nienawidził kobiet, za co —> Afrodyta postanowiła go ukarać i wzbudziła w nim kazirodczą miłość do matki. T., pragnąc uciec przed swą namiętnością, rzucił się do rzeki Amazonios, którą nazwano później Tanais.

Tanatos, Thanatos (rz. —> Orcus), urodził się w Podziemiu razem ze swym bliźniaczym bratem —* Hypnosem (‘snem’). Ich rodzicami byli —» Nyks i —> Ereb. Jest zwiastunem śmierci i samą śmiercią. Obu braci wyobrażano jako śpiących młodzieńców lub skrzydlatych —»geniuszy trzymających zgaszone pochodnie. Bali się go ludzie i bogowie. Postać T. jako dramatis persona wprowadził do Alkestis Eurypides, ukazując go jako osobę tchórzliwą i komiczną. • Wizerunek T. znamy z nagrobnych reliefów oraz z malowideł wazowych. Patrz także chtoniczne bóstwa, Syzyf.

Hypnos i Tanatos

Tantal • 339

Tanit, fenicko-punicka bogini nieba, księżyca i płodności. Małżonka Baala Hammona. Utożsamiana z Astarte (Isztar). Czczona była szczególnie w Kartaginie. Symbolami jej byty: gołąb, ryba, palma, owoc granatu oraz „znak Tanit”, czyli emblemat złożony z betyla (prostokątnego słupa kamiennego będącego wcieleniem bóstwa) i tarczy słonecznej przedzielonej na pół bądź też z sierpa księżyca. Niekiedy sierp księżyca odwrócony był ku dołowi i połączony z tarczą słoneczną. Z kultem T związane byty ofiary z ludzi, szczególnie z dzieci. W świątyni T. w Kartaginie znajdowała się wyrocznia. Francuski archeolog P. Cintas odkrył w niej w 1923 r. resztki świętego okręgu (tofetu). Byty tam urny z prochami dzieci złożonych w ofierze. WI i II w., kiedy zromanizowano ptn. Afrykę, pod imieniem T. czczono tam rzymską —> Junonę. • Reliefy przedstawiały kobietę podtrzymującą rękami piersi. Reliefy umieszczano na wotywnych Stellach i ołtarzach oraz na sarkofagach. W tym ostatnim wypadku kobiety spowite były w ptasie skrzydła. W grobach umieszczano popiersia T.

Tantal, Tantalos, syn —> Zeusa i Pluto, córki —»Kronosa (inne legendy podają, że ojcem jej był —»Atlas). Król —»Sipylos w Lidii. Bogaty i szczęśliwy dzięki swemu ojcu, zapraszany był przez bogów na uczty. Dzięki spożywanemu pokarmowi boskiemu stał się nieśmiertelny. Przychylność Zeusa tak go rozzuchwaliła, że kradł bogom —» nektar i —> ambrozję, a następnie karmił nimi swoich przyjaciół. Zaczął też powątpiewać w boską naturę i wszechwiedzę mieszkańców Olimpu. Zaprosiwszy więc raz bogów na ucztę, podał pieczeń z własnego syna Pełop-sa. Bogowie potrawy nie tknęli. —»Hermes, na polecenie Zeusa, przywrócił Pelopsa do życia, T. zaś strącił do —» Tartaru, gdzie ukarany został cierpieniem głodu i pragnienia (według innej wersji mitu —1 Demeter, jako jedyna z bogów, spróbowała potrawy z Pelopsa). Stał w sięgającej mu do szyi przezroczystej wodzie, nad którą rosły drzewa obciążone dorodnymi owocami. Ilekroć jednak T. chciał zaspokoić głód - gałęzie odchylały się. gdy zaś chciał zaspokoić pragnienie - woda znikała. Mękę tę powiększał ogromny strach, albowiem stale wiszący nad jego głową głaz zagrażał upadkiem. Zgubiła T. pycha (‘hybris’), dowiódł swoim postępowaniem, że tak napraw-