IMG 00

omówionych wcześniej zadań. Realizowane bowiem bywa w toku zarówno wyposażania uczniów w wiedzę społeczną oraz poznawania i rozładowywania napiętej sytuacji w klasie, jak również aktywizowania w działalności społecznie użytecznej. Spełnienie tego zadania ma ogromne znaczenie także dla prawidłowo przebiegającego procesu wychowania uczniów trudnych.

Kształtując ich umiejętność oceniania, zwłaszcza ludzi i zdarzeń, ma się na uwadze oceny indywidualne, zespołowe i społeczne. Oceny indywidualne'’ przejawiają się jako reakcje emo-cjonalno-dążeniowe każdego ucznia. Śą wyrazem indywidualnego stanowiska w określonych sprawach i odznaczają się dużym ładunkiem uczuciowym. Oceny zespołowe — to oceny podzielane przez zespoły uczniowskie, ogół klasy lub szkoły. Oceny takie są wyrazem nie tyle poszczególnych uczniów, ile społeczności uczniowskiej czy szkolnej, do której należą i z którą się identyfikują. Powstają w wyniku konfrontacji różnych stanowisk, a nie jako prosty rezultat reakcji emocjonalno-dążeniowej. Oceny społeczne natomiast — to oceny zobiektywizowane w postaci społecznie uznawanych wartości, norm, zasad, ideałów (por. Lech K., 1974, s. 168).

Znaczenie kształtowania ocen podczas godzin wychowawczych, nie wyłączając z tego uczniów trudnych, tłumaczy się szczególnie tym, że stanowią one nierzadko podstawę świadomych motywów postępowania jednostki. Nie jest więc obojętne dla normalnego rozwoju ucznia to, jaką wartość przedstawia dla niego rzeczywistość społeczna, znana mu z bezpośrednich doświadczeń i nabywanej wiedzy, tzn. do jakich kryteriów oceny odwołuje się, mając do czynienia z ową rzeczywistością.

Skuteczna realizacja wszystkich przedstawionych wyżej zadań, o jakie warto zabiegać podczas godzin wychowawczych, wymaga wielu starań i na pewno nie jest przedsięwzięciem łatwym. Zależy od przeróżnych czynników, spośród których najważniejszy, to postawa wychowawcy nastawiona na wyzwalanie inicjatywy i twórczej aktywności uczniów, charakteryzująca się konsekwencją stawianych im wymagań. Nie oznacza to bynajmniej, iż troska nauczyciela o wzmożoną aktywność i samodzielność uczniów na godzinach wychowawczych zwalnia go od osobistej odpowiedzialności za proces i wyniki wychowania.

Odpowiada za nie w takim samym stopniu, jak w przypadku lekcji przedmiotowych i zajęć pozalekcyjnych. Tutaj jednak wymagana jest wyjątkowa jego inwencja i umiejętność dyskretnego kierowania uczniami, w tym również uczniami społecznie nieprzystosowanymi.

2. ORGANIZOWANIE GODZIN WYCHOWAWCZYCH PRZY WSPÓŁUDZIALE UCZNIÓW

Podstawowe zadania godzin wychowawczych z powodzeniem można realizować przy osobistym współudziale uczniów w ich przygotowaniu. W szczególny sposób wyzwala to samodzielność i aktywność uczniów trudnych. Dzięki włączaniu ich i ogółu uczniów klasy do współudziału w planowaniu, przygotowaniu, prowadzeniu i ocenianiu godzin wychowawczych przybierają one niejednokrotnie postać autentycznie samorządnych spotkań i stajni się terenem ożywionej działalności społecznej uczniów.

Założenia koncepcji współudziału uczniów w organizowaniu godzin wychowawczych są na ogół zbieżne z przedstawionymi w poprzednim rozdziale sposobami organizowania lekcji. Dlatego nie istnieje potrzeba szerszego omówienia owej koncepcji, a jedynie przypomnienia niektórych jej założeń i wskazania na pewne jej osobliwości.

Otóż podobnie — jak w przypadku lekcji przedmiotowych — tak samo i podczas godzin wychowawczych istnieje możliwość organizowania ich przy pomocy uczniów w cztereóh różnych zakresach, tj. planowania, przygotowania, prowadzenia i oceniania. Współudział uczniów w planowaniu godzin wychowawczych ma na celu przede wszystkim sondaż opinii uczniów przystosowanych i nieprzystosowanych społecznie na temat aktualnych ich zainteresowań i potrzeb, jak również wykorzystanie ujawnianej przez nich pomysłowości i inwencji twórczej w sprawie usprawniania i urozmaicania prowadzonych dotychczas godzin

153