nr4

czajach, zwyczajach i tradycjach. Przez tę i inna wiedze o rzeczywistości dziec-

k,    ^    t,    j

ko buduje wiasny świat zabawy, który stanowi zawsze odmienną, swoistą i niepowtarzalną drugą realność.

Przytoczona wyżej definicja zabawy pozwala na wyodrębnienie jeszcze kilku jej cech. Są one charakterystyczne dla tej formy działalności i wyraźnie oddzielają ją od innych czynności człowieka, takich jak: nauka czy praca. Takie cechy podają też inni autorzy, na przykład Maria Tyszkowa, która twierdzi, iż „(...) motywem zabawy nie jest osiągnięcie praktycznie ważnych rezultatów ani nawet samo działanie (tj. przyjemność funkcjonalna), lecz przeżycie pewnych ważnych dla dziecka stron rzeczywistości” . Na atrybut „bezinteresowności” kładzie nacisk między innymi: M. Tyszkowa , E. Hurłock" i J. Huizinga . M. Tyszkowa podkreśla znaczenie zabawy dla rozwoju dziecka oraz „ukryty” ceł tej działalności zarówno przed dzieckiem, a także często przed rodzicami.

Innym autorem, który zwrócił uwagę na tę swoistość jest E. Hurłock, która charakteryzuje zabawę jako czynność podjętą dla samej przyjemności, bez względu na końcowy rezultat . Autorka zauważa element dobrowolności - działanie podejmowane jest bez żadnego przymusu z zewnątrz. Aktywność ta według niej jest podjęta tylko dla przyjemności i rozrywki.

Zdaniem J. Huizingi, zabawę odróżnia od nauki czy pracy właśnie charakter celu, podczas zabawy jest to uczucie odprężenia, rozrywki i przyjemności. Natomiast w nauce i pracy cel przybiera formę - jednostka dąży do wykonania zamierzonego zadania przez planowanie sposobu jego realizacji oraz przewidywanie efektu końcowego.

Warto zwrócić uwagę na definicję zabawy, której autorem jest S. Szuman. Jego zdaniem zabawa jest charakterystyczną, naturalną, wrodzoną i swoistą formą aktywności dziecka oraz specjalną metodą, dzięki której małe dziecko uczy się i zdobywa doświadczenie . Autor dodaje również, iż zabawa jest wyjściem poza ciasne koło instynktów oraz zbytkiem z punktu widzenia zaspokojenia

Trzylatki organizują przyjęcie

potrzeb samozachowawczych. W innym miejscu autor uwypukla znaczenie zabawy z punktu widzenia rozwoju umysłowego, twierdząc, że jest ona „(...) pierwszorzędnym czynnikiem uczenia się” \

S. Szuman wskazuje jako cechę charakterystyczną zabawy również samoistną czynność działania, podkreślając: „Sama natura

^i:i M. Tyszkowa, Aktywność i działalność dzieci i młodzieży, Warszawa 1977, s. 43.

¹²    M. Tyszkowa, Aktywność i działalność dzieci i młodzieży, Warszawa 1977, s. 43.

¹³    E. Hurłock, Rozwój dziecka, Warszawa 1961, s. 365.

¹⁴    J. Huizinga, Homo ludens. Zabawa jako źródło kultury, Warszawa 1988.

¹⁵    E. Hurłock, Rozwój dziecka, Warszawa 1961, s. 365.

¹⁶    S. Szuman, Rozwój psychiczny dzieci i młodzieży. Encyklopedia wychowania, t. I, s. 251.

^1Z- S. Szuman i S. Skowron, Organizm a życie psychiczne, Warszawa 1954, s. 311.