DIGDRUK00128050

44

twórców, na fanatyzm religijny, na wstręt do nauki europejskiej i t. d.; jednem słowem misja cywilizacyjna.

Do kogo jednak skierowane te fdipiki ? Czy ci chusydzi, którzy ubóstwiają swego cadyka jak fetysza; czy ci skamieniali fanatycy, którzy uważając na literę zakonu zabijają treść jego etyczną; czy ci obskuranci, którzy ćwiczą swoich synów w martwej ka-zuistyce i pobożności talmudycznej zamiast wychowywać ich na produktywnych obywateli — przychodzą do teatru? Nie, nie bywają tutaj, nie odczuwają też gromów i jadów, na siebie skierowanych i nie poprawiają się.

Nasz żyd pobożny pogardza bowiem nie tylko teatrem, lecz w ogóle żargonem Czytuje księgi wyłącznie religijne, nienawidzi nowszej literatury hebrajskiej, a z wyniosłem lekceważeniem odnosi się do wydawnictw żargonowych. W najlepszym razie toleruje je z łaski, jako lekturę dla kobiet i dzieci. A teatru znać absolutnie nie chce.

Dywa więc w teatrze (z góry to dedu-kujemy i stwierdziliśmy obserwacją w Krakowie) rzemieślnik, kupiec, szynkarz. Ten dawno już zrzucił z siebie śmieszne, brudne lub niezdrowe szaty, przeciwko którym walczy ze sceny tendencja, czegoś wiec nowego, użytecznego nie dowiecie ze sztuki.

Ale prawda — uśmieje się, serdecznie, pełnymi usty nieraz. Czy bodaj dla tego samego już nie warto utrzymywać teatru żydowskiego? Czy to nie dosyć z jego strony, jeżeli biednym, spracowanym ludziom, do-