gleby027

1.3 NAJWAŻNIEJSZE MINERAŁY SKAŁOTWORCZE

Minerały są to substancje (lub pierwiastki) chemiczne powstałe podczas naturalnych procesów zachodzących w lito-, atmo-, i hydrosferze: Posiadają one określony skład diemiczny i właściwości fizyczne.

Wszystkie miheraiy, a Jest ich około 2000, usystematyzowano w 6 gromad,' a mianowicie:- pierwiastki, siarczki i siarkosole, solowce, tlenki i wodorotlenki, sole kwasów tlenowych, minerały organiczne.

Pierwiastki

Do tej grupy zalicza się między innymi siarkę, diament, grafit, arsen, miedź, żelazo, srebro, złoto. Najmiększe znaczenie skałotwórcze ma siarka —- S, któi^ :/wchodzi \y skład ponad 60 minerałów.

Siarczki i siarkosole • ■    V V'^

> Są to związki metali ciężkich z siarką, selenem, tellurem, arsenem, antymonem i bizmutem. Największe znaczenie ma z tej grupy piryt —* EeS₂, występujący w przyrodzie bardzo pospolicie, zarówno w skałach magmowych, jak i osadowych. Do gromady tej należą także: chalkopi-ryt — Cu5^,eS₂, galenit — PbS, sfaleryt (blenda cynkowa) — ZnS, anty-monit — Sb₂S₃.

Solowce ••

Są to zwiążki metali z chlorem, bromem, jodem i fluorem. Minerały tej gromady nie mają znaczenia glebotwórczego, jednak są bardzo ważnym śkładnikiem gleby, gdyż są źródłem składników pokarmowych rośliny. Należą do nich: sylwin — KC1, karnalit — MgCl₂• KC1 • 6H_zO, salj miak—. NH₄CI, a także sól kamienna — NaCl. Niektóre z t.yeh minerałów są surowcanai do produkcji nawozów mineralnych; i

Tlenki i wodorotlenki

Gromada ta dzieli się na 3 grupy: krzemionki, tlenków żelaza i tlenków glinu.

Do grupy k r z e m i o n k i należy najpospolitszy minerał skałotwór-czy, jakim jest kwarc -- Si0₂. Wchodzi on w skład skał magmowych Kwaśnych i niektórych obojętnych (granity, sjenity, porfiry), skał metamorficznych (gnejsy, łupki krystaiięziie, kwarcyty, fili ty) oraz skał osadowych mechanicznych — luźnych i scementowanych, a częściowo także i innych osadowych (wapienie, margle). Jako bardzo odporny na wietrzenie (dzięki dużej twardości, wynoszącej 7 w skali Mohsa) kwarc jest głównym składnikiem piasku, stanowiąc „rusztowanie” większości gleb. Kwarc występuje w różnych odmianach o rozmaitym zabarwieniu, jak np. kwarc mleczno-biały, cytryn, ametyst, kryształ górski (bezbarwny, przeźroczysty). Są to formy krystaliczne kwarcu. Istnieje też