IMAG0759 (4)

XXVIII

filozofii praktycznej, ustanawiającej normy, z psychologią, która bada, jaka jest umysłowa natura człowieka*• a przejileżyod /tęgą związku zależy nie tylko pedagogika w najszerszym pojmowaniu tego terminu (obejmującym całe dzieło kształtowania ludzi), lecz również polityka [...] Jednakże wątpliwości, czy ^wysiłki podejmowane dla podniesienia życia moralnego ;wyda<|zą owoce, nigdy nie pdwinny prowadzić do zaniechania tej pracy. Pedagogikę należy uprawiać w sposób filozoficzny, - to wystarcza. Pewną jest również rzeczą, że pod wpływem pedagogij^g) ile się ją będzie należycie uprawiało (tzn. tak, jak tego wymaga należyte rozumienie wychowania), nawet zepsuta filozof!^ może się powoli odrodzić. Wychowanie bowiem zpusz^ ludzi umiejących myśleć do zatroszczenia się o praktyczną filozofię i- psychologię; z mętnymi pojęciami nic się tam nie .osiąjfflij&ffi ®ł?Eheąc zrozumieć te słowa Iferbarta, trzeba, wie^jBMHa jakie części on dzielił swoją filozofię. Otóż, rozpadała się-ona na dwie części: filozofię >^ęoretyczną i praktyczną. Pierwfigja opracowy-wała .sądy twierdzą jąćęj^ę f coś jest - (albo 'Tnie- jeąjj| a druga sądy wartościujące typu: > -coś. f-się podoba albo mer-podoba. Do pierwszej zaliczał l*o g:ife’ęf, maijącąyza przedmiot jsądy i wnioski, oraz meta i-i z v ke. czyli.. o n |,o^ł o,g i ę,, usiłuiącą odpowie* dzieć na pytanie, czym jest to, co dane (das Gegrebene). Na me-j|a#feyce budował swdjąg^sychelogię. Do filozofii praktycznej zaliczał estetykę, rczyli teorię tego, co..się podoba ludnie podoba, ga- etykę, czyiiwteorię tego, co dobre lub złe moralnie uważał za część estetyki¹⁷J

. ^Filozofia teoretyczna i praktyczna nie mają wspólnych założeń. Pomiędzy nimi rozwiera się przepaść groźna nie tylko dla systemu filozoficznego, lecz również dla kultury. Szczególnie musi to zagrożenie odczuwać pedagog, chcąc bowiem wychować człowieka musi on wartości moralne i estetyczne wcielać w to, „co dane”, a więc w psychikę jednostki ludzkiej; chcąc podnieść państwo tak wysoko, aby służyło celom kulturalnym, musi zno-

^ie Jw., t. II, s. $83—384.

¹⁷ Lehrbuch mr Einleitung in Me Philosophie, H., t. I, cap. % pkt.

a~io.