Image000701

Praca niniejsza zawiera formuły i terminy prawne, używane w dawnych sądach i urzędach miejskich lubelskich, oraz rzadsze wyrazy i sentencje (loci communes), rozsiane w księgach lubelskich, przeważnie wójtowsko-ławniczych i radzieckich. Konsygnację dawnych ksiąg miejskich lubelskich, wykorzystanych w pracy obecnej, zamieściłem już dawniej w dwóch wydawnictwach Archiwów Państwowych¹. Najstarsza z tych ksiąg pochodzi z lat 1465—1475, najmłodsza z 1796 r., przeważna zaś część przypada na wiek XVII.

Wiadomo, że stare dokumenty archiwalne zawierają często obok łacińskich wyrazów ich brzmienie polskie. Te właśnie autentyczne, źródłowe objaśnienia starałem się podać w pracy niniejszej. Korzystając z łaciny i polszczyzny wyłącznie aktowej i unikając w miarę możności interpretacyj własnych, nie używałem cudzysłowu, albowiem ten znak pisarski trzebaby postawić przy każdej niemal pozycji, przy każdem zdaniu i każdym wyrazie. Starałem się również nie powtarzać tego, co zawierają inne analogiczne wydania.

Formuły prawne, używane w sądach miejskich lubelskich, często nie różniły się w brzmieniu od formuł przytoczonych bądź w I tomie Volum. legum (Sch. Piarum), str. 403—426: Processus judiciarius a. 1523, bądź w pracy Szymona Zagórskiego Formulae juridicae in castro Lublinensi usitatae, Lublini, 1786, bądź w słowniku Gorbaczewskiego Słowar’ drewniago akłowago jazyka Siewiero - Zapadnago Kraja i Carstwa Polskago, Wilno, 1874. W niniejszej pracy czytelnik znajdzie przytoczone w powyższych wydaniach formuły o tyle tylko, o ile brzmiały odmiennie lub po-

i

1

Wydawnictwa Archiwów Państwowych: II. Archiwum Państwowe w Lublinie. Wiadomość ogólna. Dawne księgi miejskie lubelskie. Warsz. 1926 r., str. 83—88; XIII. Archiwum Państwowe w Lublinie. Inwentarz ksiąg dawnych. Warsz., 1931, str. 79—89.